VU Magazine 1981 - pagina 248

and van het bondgenootschap". In de Verenigde Staten worden deze Europese bewegingen ,,verderfelijke pacifistische stromingen" genoemd, waarmee Ter Veer verwees naar recente uitspraken in Amerikaanse regeringskringen. Volgens hem loopt iemand die in onze situatie kiest voor het thema ,,vijandbeelden" het gevaar door ,,een verleiding van de taal" en van de eigen omstandigheden al bij voorbaat gezwicht te zijn voor een bepaald wereldbeeld, een bepaald interpretatiekader van de internationale werkelijkheid, gezwicht te zijn voor het centraal stellen van het eigen volk en alleen door die (etnocentrische) bril naar de wereld te kijken. ,,De honger in de Sahel, aldaar dé vijand, blijft hier bij voorbeeld onbesproken. Misschien is kernbewapening wel onze grootste vijand. Of de armoede in de derde wereld. Of de werkloosheid, of ,,voli<svijand numero één": de woningnood". Sarkastisch merkte hij dan ook op dat een koHegereeks over vijandbeelden ,,gewoon moet gaan over de VS en de Sovjet-Unie. Zo simpel iigt dat." Hetzou pas werkelijk een eerste stap naar de ontmanteling van vijandbeelden zijn als we de mogelijkheid openhouden dat de Oost-Westtegenstelling niet de allerbelangrijkste is. Ter Veer bestreed in zijn betoog dat het afbreken van vijandbeelden de vrede en de veiligheid zouden bevorderen. ,,lk zal niet zeggen dat het een zinloze bezigheid is. Het kan invloed hebben, diskussies kunnen er door gezuiverd worden. Maar toch... is het niet een te smal spoor? is het nu niet juist gewenst de opbouw van nieuwe tegenstellingen te bevorderen?" zo hield hij zijn publiek uitdagend voor. ,,We kunnen misschien bijdragen aan de afbouw van vijandbeelden door het scheppen van nieuwe tegenstellingen, door sudderende vijandigheid meer in de openbaarheid te brengen die nu die kans niet krijgt. Het stelsel van bondgenootschappen en sterk afgebakende invloedssferen, met daarbij een krankzinnige bewapening, blijkt interne veranderingen niet te kunnen toestaan. Kijk maar naar Polen, ik denk dat we het daar binnenkort weer kunnen aanschouwen. Andere konflikten dan het allesbeheersende konflikt tussen oost en west kunnen niet worden uitgevochten want dan zou het hele systeem in eikaar storten. Op de kritieke momenten kan dat ertoe leiden dat het rigide hoofdsysteem van de Oost-West-tegenstelling zich over de andere tegenstellingen heen, doordrukt als de enige en allesbeheersende tegenstelling. Dat komt ten laste van de mensen die in beide blokken leven." Vandaar zijn pleidooi om konflikten binnen de bondgenootschappen aan te moedigen, zoals tussen Polen en de Sovjet-Unie, of in het westelijke blok tussen West-Duitsland en de Verenigde Staten inzake ontspanning en ontwapening, of konflikten over de inrichting van de eigen samenleving. Het rechtstreeks bestrijden van vijandbeelden 226

Drs. Ben Ter Veer: „De ander is vijand nooit lijzelf" (Foto AVC-VU)

heeft in die visie niet zoveel zin. Vijandbeelden hebben een bepaalde funktie: ze dienen om de bewapening te legitimeren of om werkloosheid in de wapenindustrie te voorkomen. Ze hangen samen met individuele en maatschappelijke belangen. Die moeten worden aangepakt. Een vijandbeeld verplicht tot eenheid, ging Ter Veer verder: ,,Wanneer je het klaarspeelt om in eigen midden, dus ook binnen het eigen bondgenootschap, de meningsverschillen boven tafel te krijgen en uit te vechten, dan ben je niet geweken voor die eenheidsdwang." Dat verplichtende karakter blijkt volgens hem heel duidelijk uit het moderniseringsbesluit van de NAVO. ,,Militair gezien was dat niet nodig, dat vindt de NAVO denk ik zelf ook, maar politiek gezien uiterst belangrijk. Na het neutronenbomdebacle moest de NAVO tonen dat ze heus wel in staat was een eenstemmig besluit te nemen in het machtspolitieke spel. Zouden groepen of landen er nu in slagen dat besluit ontregeld te krijgen of zelfs ongedaan te maken, dan wordt daarmee de onmacht van het vijandbeeld aangetoond. Het vijandbeeld kan ons dan niet langer ringeloren, het heeft z'n macht over ons verloren " In de psychologie bestaat een stroming die mensen van gefixeerde beelden afhelpt door een onrechtstreekse benadering. De aandacht wordt als het ware afgeleid door andere beelden daarvoor in de plaats te stellen. Ter Veer pleitte voor een vergelijkbare handelwijze in de internationale politiek. Hij somde daartoe een aantal mogelijkheden op ,,Niet de verandering van onze psychologische voorstellingen en beelden moet de voorrang VU-Magazinel 0(1981)6 (juni)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen