VU Magazine 1981 - pagina 449

we(..) aan een nogal radicale heroriëntatie toe zijn." Slechts summier kan VU-Magazine de rede van prof. Van der Hoeven weergeven. De hele rede is in druk verkrijgbaar via de VU-boekenhandel. We beoerken ons daarom tot een aantal opmerkingen uit het slot. Prof. Van der Hoeven erkende dat de eigenlijke zeggingskracht van het woord ,, vrijheid" pas manifest wordt in de ervaring van ketenen en dwang. ,,Maar toch", vervolgde hij, ,,is hiermee niet gezegd dat vrijheid in de kern bepaald zou zijn als afwezigheid van dwang en knechting. Het woord wordt pas machtig en meeslepend in een situatie van bedreiging of erger, zeker, maar op hun beurt kunnen woorden als ,,dwang" en ,,knechting" pas goed begrepen worden in het licht van ,,vrijheid". Afwezigheid van dwang of knechting kan — ik beweeg me hier in de baan de De Savornin Lohmans rede over De hoogste vrijheid, vorig jaar al eervol vermeld — pas echt belangrijk, meer dan louter negatief, worden en blijven krachtens een .positieve", beslissende openheid voor de Ene, voor Zijn uitnodiging en aandrang gericht tot allen. In dat licht kan vrijheid worden gekarakteriseerd als een grond-gegeven. Als grond-gegeven heeft ze een oer-evidentie; of misschien beter: een diepe van-zelfsprekendheid, nl. die van het ,,Hij sprak, en het was er..."(...) .,Tot vrijheid geroepen", —dat kunnen we niet radicaal en definitief genoeg nemen. Ons bestaan is een tot-vrijheid-geroepen-zijn. In plaats van het heen-en-weertussenvrijheid-van...en vrijheid-tot... verschijnt vrijheid zelf als bestemming van ons tijdelijk bestaan. We mogen het woord dan ook niet prijsgeven of ondergeschikt maken aan andere. Het kans wel optreden, naast, a.h.w. in beurtzang met, andere, zoals ,,vrede", ,,waarheid", ,,gerechtigheid". Aan dat bestemmingskarakter ontleent ,,vrijheid" haar bijzondere aantrekkingskracht. Zo overwint ze ook de engte van de angst. En daarmee komt ook weer een oorspronkelijke betekenis boven: voor de oudste Grieken hoorden ,,vrij" en ,,thuis" dicht bijeen. (...) .Geroepen tot vrijheid" wil zeggen dat Ik een gave ben met een bestemming en dat er tijd nodig is om die te bereiken. Maar dan horen, onderweg, oefening, training, discipline er ook volop bij. Met als eindresultaat? ,,Wij weten nog met wat wij zullen zijn..." Een vraagteken blijft overeind. Prof. Van der Hoeven eindigde zijn

408

Vrijheid Staat niet op gespannen voet met dienst rede met de volgende twee slotopmerkingen: , , 1 . De ,,negatieve vrijheid" van Berlin was vooral een zaak van terreinafbakening, van een ,,area" die voor het individu veilig gesteld moest worden. En daarachter (...) stak de grondgedachte van het individu als ,,eigenaar". Ons heroriënterend moeten we, dunkt mij, niet zeggen dat die eigen ruimte en die eigendom er niet toe doen. Wel is herijking en ontgrendeling van deze noties nodig. Herijking tot het begrip van een echt domein, waar elk mens, naast de intimiteit van het thuis-zijn, haar of zijn koningschap moet kunnen beleven. Ontgrendeling in deze zin dat zo'n domein en koningschap hun hoogste bestemming pas bereiken in het openstellen,, de gastvrijheid en het laten meedelen. ,,leder onder zijn wijnstok en vijgeboom" duidt wel op een zekere ,,privacy", maar is bepaald iets anders dan: ieder in de beslotenheid van zijn huisje. 2. Dit brengt me vanzelf tot de laatste

opmerking. Wat er ook aan vragen mag overblijven, zeker geen vraag is dat de openheid, principieel en alzijdig, er een is naar medemensen. Anders gezegd; vrijheid staat niet op gespannen voet met dienst, maar is daar innerlijk en rechtstreeks mee verbonden. Om ons dat eigen te maken, zullen we wel de (moralistische) associatie van ,,dienst" met ,,plicht" moeten kwijtraken. Het gaat bij ,,dienen" om een voorrecht, om het mogen dienen van een medemens die als ander uniek is. En met dat unieke hangt verscheidenheid samen: vrijheid verdraagt zich niet met miskenning van differentie en differentiatie; integendeel, in de erkenning daarvan toont ze haar vermogen voluit, — maar wel steeds in de beweging van dienst. Boven de vraagtekens verrijst een eervol oproepteken. Zo is er, ten slotte, ook een antwoord mogelijk op de vraag van het begin, nl. of een organisatie als de Vrije Universiteit niet een te grootse en te universele naam draagt. Dat antwoord luidt: ja, eigenlijk wel; maar — afgezien van de historische rechtvaardiging — haar naam kan naar de toekomst toe verantwoord blijven, als zij er in slaagt hem direct verbonden te houden met het sleutelwoord van haar doelstelling: dienen."

Cheque van ƒ 2 0 . 0 0 0 voor Dom Helder Camara Op een besloten bijeenkomst in Delft heeft VUere-doctor Dom Helder Camara 'n symbolische cheque van ƒ 20.000 aangeboden gekregen door de rector-magnificus van de VU, prof. dr. H. Verheul. Het (nog steeds groeiende) bedrag is in juni ingezameld onder de VU-bevolking ter gelegenheid van het 50-jarig priesterschap van Dom Helder Camara. Een kort verblijf in ons land van Dom Helder Camara is benut om hem de cheque te overhandigen. Het geld is bestemd voor de basisgemeenschappen (werklozen en armen) in Recife, waar Camara bisschop is. Dom Helder Camara greep de gelegenheid aan om bij rector Verheul dringend

aandacht te vragen voor zijn pleidooi bij het 100-jarig bestaan van de VU om een leerstoel te stichten van gerechtigheid, bevrijding en vrede. Rector-Verheul deed de VU-gemeenschap verslag van zijn ontmoeting met Dom Helder Camara bij de opening van de Diësviering op 20 oktober. (VK)D

VU-Magazine 10(1981) 11 (december)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen