VU Magazine 1981 - pagina 14

Hans Hommes: ,Als Marx nu leefde, was hij wellicht geen atheïst' Het Instituut voor Godsdienstwetenschappen aan de v u kon er niet meer omheen: het marxisme is met name na de Tweede Wereldoorlog op allerlei plaatsen en in allerlei kringen een steeds serieuzer gesprekspartner geworden. Naast deskundigen op het gebied van andere godsdiensten nebben de VU-theologen sinds kort ook een medewerker op BRQbasis(BRO: beleidsruimte-onderzoek, daarbij gaat het om tijdelijke" medewerkers voor een tóch belangrijk onderzoek) die het marxistische „verwijt' aan christenen uitzoekt: drs. Hans Hommes.

Waar het om gaat is het zogeheten ideologieverwijtvan marxistische kant geuit: jullie christenen beschouwen de typisch christelijke wereld, de christelijke werkelijkheid vaak als dé ,,echte" of de héle wereld en werken daarmee remmend op het veranderen van die wereld. Hans Hommes heeft een voorlopige inventarisatie gemaakt van wat marxistische schrijvers hierover schreven. Wat er straks met het eindresultaat gaat gebeuren, is nog niet helemaal duidelijk. Gaat het funktioneren in de ,,dialoog"-sektie van de Wereldraad van Kerken, waarvan prof. dr. D. O. Mulder voorzitter is, met wie Hommes ook op zijn werk kontakt heeft ('prof. Mulder zit in de hem begeleidende kommissie)? Ook is er gerede kans, dat een populaire versie van zijn wetenschappelijKe studie verschijnt in een reeks boekjes die het onlangs opgerichte Bezinningscentrum van plan is te gaan uitgeven. Hans Hommes komt uit het onderwijs, was o.a. godsdienstleraar aan een pedagogische akademie. In die setting kreeg hij veel te maken met vragen (en tegenstrijdige antwoorden) rond de identiteit van het christelijk onderwijs. Hij deed zijn kandidaats theologie in Utrecht en studeerde af in Nijmegen, bij vooral Schillebeeckx. Die gegevens wijzen op een zekere nieuwsgierigheid, een zekere openheid naar uiteenlopende facetten van de christelijke traditie. Zijn doktoraalskriptie behelsde

een zogeheten ,,grondslagenonderzoek" d.w.z. de vraag op welke gronden je theologische uitspraken over God mag doen. Dat komt hem nu goed van pas, want ook bij de bestudering van het marxistische verwijt en het christelijke antwoord daarop, gaat het ten diepste om dit soort,.grondslagen": de eigen vooronderstellingen. ,,Veel christenen, maar anderen net zo goed, zijn zich slecht bewust van hun vooronderstellingen. Stilzwijgend hanteren ze die, waardoor allerlei meningen en oordelen vanzelfsprekend zijn onder de leus ,,het is nu eenmaal zo", vertelt Hans Hommes. Vooral het voordurend vertoeven in een kring van gelijkdenkenden en de afwezigheid van een kritische tegenspeler bevorderen een dergelijke sfeer, vindt hij. ,,Een christelijke basisschool is misschien nog te verdedigen vanuit ontwikkelingspsychologische motieven, je beschermt kinderen daarmee tegen een al te vroegtijdige konfrontatie met andere godsdienstige of ideologische opvattingen. Maar op een christelijke middelbare school wordt het al beden-

keiijker en volg je dan ook nog een HBO- of universitaire opleiding, dan kan het gebeuren dat je tot je dertigste in dezelfde veilige sfeer blijft vertoeven. Dan is de kans groot dat je de typisch christelijke wereld opvat als de hele wereld en de echte konfrontatie buiten de deur houdt. En daar heb je dan het ,,ideologieverwijt" van marxisten bij de kop." In het marxisme gaat het veeleer om de totale werkelijkheid, de mensheid als ,,gemenebest" (overigens een term die ook de theoloog Miskotte gebruikte), terwijl het Christendom vaak de verschillen in plaats van de overeenkomsten tussen mensen benadrukt (de beroemde antithese) en daardoor het individualisme bevordert. ,,Mijn taak is om uit te zoeken of dat,.verwijt" terecht is. Het zou bij voorbeeld heel goed kunnen, dat de christelijke kuituur terecht mensen aanspreekt op hun verschillen. Dat onderzoek wordt wel bemoeilijkt doordat het woord ,.verwijt" een ethisch woord is. een waarde-oordeel. Daarbij ontkom je ook niet aan het blootleggen van je eigen ideologieën, je eigen vaak onbewuste vooronderstellingen." Hans Hommes beschrijft zijn eigen positie als een ,,pendelaar". ,.lk heb de neiging om bij zowel christelijke als marxistische schrijvers onder de indruk te komen van de argumenten, van het goed recht van beide standpunten, van de waarheid die aan beide kanten verkondigd wordt." Het zijn daarbij aan marxistische kant vooral de geschriften van .,de jonge Marx" die hem aanspreken. Anderzijds heeft hij geen goed

Fragment van'n werkstuk van Rijk Boerma, dat meedong in de prijsvraag „kreativiteit", vorig jaargeliouden rond het thema „honderd jaar VU". U herkent zowei Kuyper als Marx

12

VU-Magazine10(1981)1 (januari)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen