VU Magazine 1983 - pagina 414

heel best. Men heeft mij wel gevraagd: kon u niet wat anders?, u was toch meester in de rechten? Maar probeer te begrijpen dat me de doodsschrik om 't hart sloeg toen ik ineens zag:ye/cunfn/efmeerput)//ceren, afgelopen, uit! Wat moet je met je vrouw en je kind? Wat moet je zelf?" Ook bij Houwink heeft politieke naïviteit een grote rol gespeeld: ,,Als ik 't gezien had, dan had ik 't niet gedaan." De twijfel aan Houwink's politieke zuiverheid is ontstaan, toen hij, in de oorlog, een bloemlezing verzorgde met poëzie van Eekhout: ,.Anderen wilden dat toen niet meer doen, omdat ze hem verdachten van NSB-sympathieën. In mijn dommeonschuld en onnozelheid heb ik dat toen gedaan, omdat ik uitging van zijn werk en niet van zijn politieke standpunten." En over Eekhout: ,,Een doodeerlijk man, een kind, die helemaal niets begreep van alle verbanden die er gelegd werden en zich daardoor leende als propagandistvoor het nationaal-socialisme." Houwink is blij dat hij al dergelijke activiteiten steeds heeft afgewezen. Bovendien benadrukt hij, dat hij de nationaal-socialistische ideologie, of derivaten daarvan, nooit heeft aangehangen. Dit in tegenstelling tot iemand als Beversluis, die hij beschouwt als de wonderlijkste man in de protestantse dichterskring, ,,onverzadigbaar eerzuchtig" en bovendien ,,een stommeling, die helemaal niks begreep". Houwink wordt na de bevrijding met een eenjarig publicatieverbod bestraft, bekwaamt zich gedurende die tijd in de psychologie en praktizeert dat vak tót, na zijn pensionering, het schrijven en dichten weer de eerste plaats inneemt.

veel minder vast omlijnd, dat de brille en de gedrevenheid die de vooroorlogse beweging hoe dan ook kenmerkte nagenoeg geheel ontbreekt. Rijnsdorp stelt met spijt vast, dat het élan van de calvinistische volksgroep door allerlei oorzaken heeft geleden, en dat, toen dat élan wél groot was, het zich onvoldoende richtte op de literatuur. De jong-protestanten zijn oud geworden. En de ,,beperkte doorbraak" die Rijnsdorp na de oorlog signaleert, als met name de voormalige barthianen niet langer beschikbaar blijken vooreen specifiek christelijk georganiseerde letterkunde, is aanmerkelijk omvangrijker wanneer we de al eerder uit de groep getreden dichters erbij betrekken, zoals letswaart, Leopold, Visser, Hoekstra en anderen. Na de oorlog zien Heeroma en W. A. P. Smit zich als literair historicus benoemd tot hoogleraar in respectievelijk Groningen en Utrecht. H. M. van Randwijk, die — zoals Rijnsdorp opmerkt — al voor de oorlog met hoed op en jas aan klaar stond om de jongprotestanten te verlaten, redigeert het door hem illegaal opgerichte Vrij Nederland. Bert Bakker bestiert zijn uitgeverij. Jan H. de Groot v^ordi hoofdredacteurvan de Arnhemse editie van het Vrije Volk. G. J. Peelen krijgt met zijn verzetsroman ,,'t Begon onder melkenstijd" in één klap de bekendheid die de poëzie hem niet bracht. En Gerrit Achterberg gaat, allang niet meer in christelijk verband, zijn eenzame weg, en zal het uiteindelijk brengen tot Neerlands meest gelezen dichter; een roem waarvoor hij in z'n tragisch leven een hoge prijs heeft moeten betalen. Wellicht is hij één van de enkelen, die niet thuis horen in deze rij van vergeten dichters...

Naspel en betekenis

Displaced Gevraagd naar de betekenis — achteraf bezien — van de jong-protestanten, reageertprof. Sm/f ambivalent. Aan de ene kant vindt hij dat die hele beweging op niets is uitgelopen: ,,Wat hebben we op dit moment aan christelijke letterkunde en aan tijdschriften?" Aan de andere kant is de beweging voor Smit van betekenis geweest, zowel persoonlijk — ,,ik werd me er bewust van het eigen karakter van mijn dichterschap" — als meer in het algemeen — ,,we hebben, uitgaande van een volslagen niets, iets weten op te bouwen." Het heeft Smit wel eens gestoken dat ook hem, vanuit christelijke kringen, wel verweten werd dat zijn poë-

In augustus 1940 verscheen het laatste nummer van Opwaartsche Wegen. Het blad wordt na de oorlog niet heropgericht. Wel wordt in het najaar van 1945 een avond belegd om het,,Contact van ProtestantsChristelijke Auteurs" op te richten en verschijnt een jaar later het eerste nummer van een nieuw letterkundig en algemeen cultureel maandblad, „Ontmoeting" geheten. Maar er ontbreken zoveel voormalige jongprotestanten op het appèl en de ,,beleidslijn" is zo-

DR.W. A.P.SMIT

JO SPIERENBURG

De zaaier

De kudde

Ikzag op tiet verlaten land Een boer, die eenzaam koren zaaide — Hij ging gebogen en zijn tiand Deed stil t)et groot gebaar, dat zaaide.

En van de heide huiswaarts gaat de kudde schapen, die eendrachtig strekken de fijne pooten en verlangend rekken den hals met hunkerend gebaat.

Want zaaien is een needrig werk. Dat in ootmoedigtield gesctiiede — En groot is het verborgen werk Van God alleen... Wiens wil geschiede.

Bewogen door eenzelfden drang gaan zij den milden avond door met klagen naar rust. En dicht aaneengedrongen schragen z'elkanders lijfin tragen gang. Den morgen was de uittocht feest! Maar zoet is na den schoenen dag hetkeeren totd'oude veiligheid. Netteer begeeren van koest'ring klaagtin leder beest.

344

vu-Magazine 12 (1983) 9 oktober 1983

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen