VU Magazine 1984 - pagina 514

meer mogelijkheden voor het vinden van "contraexpertise" bij besluitvorming, zoals in de 'brede maatschappelijke discussie'over energie.

Tuininga spiraal

Tuininga-spiraal Dit leidt ertoe dat wij nog een derde beïnvloedingsstroom in ons schema opnemen en daarmee krijgt de "besluitvormingsspiraal voor Wetenschap en Technologie", een veel omvattender maatschappelijke kontekst van remmende, stimulerende en zelfs sturende krachten dan in Casimirs spiraal. Het zal u, gezien mijn leeropdracht, ook niet verbazen dat ik dit model ook maatschappelijk gewenst acht. Wetenschap en technologie moeten mensenwerk blijven en mogen niet een eigen dynamiek krijgen. Of daarmee deze nieuwe spiraal meer dan onderwijskundigewaarde heeft doet minder ter zake. Met de beïnvloeding van wetenschap en technologie vanuit drie verschillende invalshoeken zeggen wij niets nieuws. Zowel internationaal als nationaal wordt gestudeerd op het probleem van 'kennis is macht' en 'macht over kennis'. Ook wijst Weinberg erop dat de problemen in het gebied tussen wetenschap en besluitvorming meestal niet wetenschappelijk zijn op te lossen. Hij noemt deze problemen (zoals opslag van radio-aktief afval en veiligheid van kerncentrales) trans-wetenschappelijk. Ze overstijgen (trancenderen) zowel disciplines als de wetenschappelijke methodes. Daarbij wordt gelukkig ook steeds meer aandacht besteed aan de mogelijke rol van maatschappelijke groeperingen en de Nederlandse overheid heeft recent een nota uitgebracht over de integratie van Wetenschap en Technologie in de Samenleving. Zelf ben ik met ex-kollega's bij TNO uitvoerig bij deze nota betrokken geweest. En wat de internationale diskussie hierover betreft, het zal u niet verbazen dat ik al tien jaar aktief ben in het streven van de Wereldraad van Kerken voor een "Just, Sustainable and Participatory Society" (Rechtvaardige, houdbare en participerende samenleving) en als zodanig ook de grote conferentie in Boston 1979 mee heb gemaakt. Ik zou al deze ervaringen willen samenvatten in de doelstelling 'een betere afstemming van wetenschap, technologie en samenleving op elkaar'. Voor ons werk zou ik dat willen verbijzonderen tot het beter afstemmen van de wetenschap en de wetenschapper op de omliggende kontekst. Dus niet alleen hoe wordt de kontekst geïnternaliseerd, maar ook hoe probeert de wetenschappelijke groep of het individu zich te richten op externe ontwikkelingen. Dit afstemmingsproces, 'Tuning to ttie context', waarbij aspekten van kennisoverdracht en kommunikatie een rol spelen, zal een essentieel onderdeel van ons werk zijn. Wellicht zit er nog een wetenschapsfilosofische verdieping in, immers daar interesseert men zich voor de fases van 'context of dicovery' en 'context of justification' van wetenschapsontwikkeling. Zonder in diskussie te willen gaan met wetenschapsfilosofen als Kuhn, Lakatos en kollega Kirschenmann, misschien bestaat er wel zoiets als een 'context oftuning'?

Keuzeprocessen Als wetenschap en technologie mensenwerk moeten blijven dan hebben we behoefte aan meer zicht op keuzeprocessen. Concreet betekent dat dat we niet langer aannemen: wat kan, dat mag. En als er neveneffekten zijn de problemen haastig te lijf te gaan met 422

nog meer toegepaste kennis. Geen moraal achteraf, stelt Van Dijk, maar een ethiek vooraf. In ons onderzoek en onderwijs kennen wij een aktuele plaats toe aan de keuzeprocessen gebaseerd op de duale verantwoordelijkheid en op de besluitvormingsspiraal. Uiteindelijk gaat het altijd om beslissingen wie, wat, hoe en wanneer gaat onderzoeken of toepassen. Met welke informatie gebeurt dat, welke belangen zijn er mee gemoeid, hoe gaan we om met de duale verantwoordelijkheid? Dat zijn allemaal vragen uit de problematiek van wat hier aan de universiteit Beleid en Bestuur wordt genoemd. En ik wil er niet aan voorbijgaan dat het juist mijn achtergrond op dit gebied is geweest die mij op dez e plaats heeft gebracht. Ik ben in de gelukkige omstandigheid dat ik bij besluitvormingsprocessen betrokken ben geweest bij elk van de drie belangenstromen uit ons schema, zowel in het bedrijfsleven, als bij de overheid als bij maatschappelijke groeperingen (inklusief de kerkelijk-synodale besluitvorming rondom kernwapens en kernenergie). Het was oorspronkelijk de opzet om een aparte tweede fase beroepsopleiding Beleid en Bestuur aan deze universiteit in te stellen en mij was daarbij vanuit deze faculteit een belangrijke rol toegedacht. Nu de minister daarop is teruggekomen zullen wij het er niet bij iaten zitten, immers ik heb getracht aan te geven hoe essentieel deze problematiek is. Met twee nieuwe medewerkers die ook op dit gebied ervaring hebben en in samenwerking met Biologie en Samenleving hebben we reeds een doktoraal bijvak Beleid en Bestuur ontwikkeld dat het komende semester voor het eerst zal worden gegeven. Het is van belang dat wij niet alleen zeggen dat wetenschap en technologie mensenwerk moeten blijven, maar ook dat wij bij de studenten inzicht geven in de keuzeprocessen die dat kunnen bepalen." Het zal u allen echter niet onbekend zijn dat de arbeidsmarkt voor academici niet erg rooskleurig uitziet. Vandaar dat ik het als een derde aspekt van mijn taak zie om te pogen de studenten (en indien mogelijk de universiteit) beter voor te bereiden op hun toekomstig funktioneren.

'>

y

-^1

vu-Magazine 13(1984) 11 december 1984

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen