VU Magazine 1985 - pagina 117

tern Railway in het spoorwegboekje van 1841 de volgende mededeling lezen — ik citeer uit een studie van Nigel Thrift: "Op alle stations van de spoorweg wordt de Londense tijd aangehouden, die ongeveer 4 minuten voorloopt op de tijd van Reading, 5Vz minuut op de tijd van Stevenson, 7V2 minuut op de tijd van Cirencester, 8 minuten op de tijd van Chippenham en 14 minuten op de tijd van Bridgewater". Vergelijkbare problemen gingen zich voordoen bij het gebruik van andere technische uitvindingen als telefoon en telegraaf. Steeds luider weerklonk de roep om één uniforme, nationaal geldende tijd, gebaseerd op de nulmeridiaan van Greenwich. Klokken op spoorwegstations gingen steeds meer over op Greenwich-tijd, maar liepen daardoor uit de pas met de stadsklokken die de eigen lokale tijd aanhielden. Burgers gingen spreken van de 'railway time' en de 'true time'. Vooral in steden die ver ten oosten of ten westen van Greenwich lagen was het verzet krachtig, zij het niet erg langdurig. Rond 1855, parallel aan de uitbreiding van het spoorwegnet, was het pleit beslist ten gunste van de nationale Greenwich-tijd. Engeland liep in dit opzicht voorop. Zo bestonden in de Verenigde Staten in 1860 nog zo'n 300 lokale tijden, die pas ruim twintig jaar later onder druk van de spoorwegen werden vervangen door het nationale stelsel van tijdzones. Ook in Amerika, werd in 1883 op een internationale conferentie in Washington in Wereld Standaard Tijd geaccepteerd die de aarde in 24 tijdzones indeelde en die uitging van de nulmeridiaan van Greenwich. In de daarop volgende decennia werd dit stelsel geleidelijk over de gehele wereld geaccepteerd. Aan dit proces van eenwording ligt een geografische dimensie ten grondslag. Tot in de negentiende eeuw waren de meeste gewesten sterk op zich zelf betrokken. Dit isolement werd gaandeweg met het ontstaan van een moderne verstedelijkte en geïndustrialiseerde samenleving doorbroken. Regio's werden opgenomen in grotere ruimtelijke systemen en verloren hun zelfstandigheid. Dat lokale tijden niet gehandhaafd konden worden spreekt eigenlijk voorzich. Joseph Conrad heeft in een van zijn romans, The secret agent, het proces van eenwording op aansprekende wijze weergegeven. Conrad verelt van een anarchist die, gedreven door het anarchistische ideaal van een kleinschalige samenleving, de sterren-

vu-Magazine 14 (1985) 3 maart 1985

De snelste trein van Europa (TGV) die de verbinding onderhoudt tussen Parijs en Lyon: verdwijnen van lokale tijd mede veroorzaakt door de komst van de spoorwegen

wachtvan Greenwich, symbool van de mondiale tijdregeling, tracht op te blazen. Dat djt mislukt verwondert niet: de ontwikkeling naar steeds grotere samenlevingsverbanden is niet tegen te houden en evenmin de daarmee verbonden ontwikkeling: de introductie en acceptatie van één stelsel vantijdrekening. D

Cursus overzicht VUSAactiviteiten

Dr. Ben de Pater is geograaf aan de Rijksuniversiteit te Utrecht. Hij promoveerde onlangs aan de v u . Op zijn proefschrift, getiteld 'Ruimtelijke en temporele begrippen In de sociale geografie' is dit artikel voor een groot deel gebaseerd. Een exemplaar van de dissertatie kan worden besteld bij het Geografisch en Planologisch Instituut, Vrije Universiteit, postbus 7161, 1007 MC Amsterdam, t.a.v. de heer R. A. Lamur. Prijs ƒ 23,75 excl. verzendkosten.

Islam in Nederland Rotterdam: 17,24 april, 1 en 8 mei Kosten:/ 25,-

Het Protestantse kerkinterieur Goes: 1,8 en 15 maart met excu rsie op zat. 2S_ maart Aanmelding en informatie bij het VUSA-centrum, Postbus 7161,1007 MC Amsterdam, tel. (020) 5 48 26 74 (op werkdagen tussen 9.30en 13.00 uur).

95

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen