VU Magazine 1985 - pagina 285

-zicht, maar van de regels van taalgeIruik. Evenmin als men, sprekend ver een wandellng die men gemaakt er een soort eeft kan zeggen dat 'de wandeling' ýing: bestaat dat men men over 'het denan noemen, kan en' spreken (wijsgeren als Oescarte, 'de denkende substantie', lie over spraken, qebruikten dan denken' let .ok de taal onjuist en verwarrend). 'anult geheel andere hoek kwam er ater nog een strormnq op die zich veel van de net de objecneve structuren structurelisme het bezrqrueld. aal beperkt tot Franknjk ioofdzakelijk rachtte men ook daar een analyse Ie 'De leven van taalstructuren (Foucalt: voorden en de drnqen ') of van structuen van ruil- van woorden, goederen, (Levi-Strauss), waarm in huwelijk lij men

objectiviteit nastreefde.

ieze onderling nogal verschillende ;tromingen overspoelden existentiefiosotie en fenomenologie. Toch moet lezegd dat m deze laatstgenoemde ;tromingen nog weer geheel nieuwe richtingen opkwamen m belangrijke lie zich eveneens op taal richtten, naar daarbij weer wei het appel op de nens en de samenleving lieten horen. )e uitleg van menselijke taal, verhaen, oude my then, hedendaagse comnunicatie (wei samengevat onder de erm 'hermeneutiek ') speelt daarbij ikwijls een rol. Thans invloedrijke nen zijn: Gadamer, Ricoeur, Len9 en cultuur

ok de

analytische nlosofie werd op-

door een nieuwe sfeer van In eerste instantie was besef dat de samenleving veranrd moest worden. Het neomarxisme am op, ongeveer samen met de dentenrevotuties ernd zestiger jan Namen als Marcuse en Habermas

angstelling.

de

als verborgen wereldbeelden achter. E.n deýe,(soms spreekt men van 'paradiqrna s ) kunnen plotseling veranderen, waarmede dan ook de wetenschappelijke taal een andere belekenis kan krijgen (een term als 'zwaartekracht' verandert van betekenis). Men moet dus dreper graven en sommigen spreken weer van de metafysica, die via ons wereldbeeld taal en wetenschap bemvloedt. Nu duidt het woord 'rnetatysica' op de oude filosofische vragen om trent het wezen van de mens, het Godsbestaan, de samenhang van de wereld, vragen die juist door denkers die exacte wetenschap als filosofisch ideaal zagen (de eerder genoemde logisch positivisten, maar ook een ander wetenschapsfilosoof, althans in meer gematigde zrn, K. Popper), afgewezen werden. Deze 'nieuwe wetenschapsfilosofen' (soms ook wei de 'post-Popperianen' genoemd) geven dus een verruiming aan de filosofie.

Conclusie Het voorgaande was een uitermate vereenvoudigd kort overzicht. Het geeft nauwelijks echte informatie want daarvoor zijn boeken nodig aileen een tndruk. En wei van een aantal elkaar betrekkelijk snel opvolgende stromingen. Maar ook van een merkwaardige tendens: eerst concentratie op het concrete mensenbestaan met een appel op zijn verantwoordelijkheden. Dan een steeds meer uitwaaieren naar het brede gebied rondom de mens: zijn wereld, de regels, de objectieve taal, de noodzakelijke verandenngen van de maatschappij. Ten Escher's relativiteit: verschiliende werelddimen

slotte een nog meer wijkend perspeetief: de wereldbeelden, de cultuurpatronen waardoor wij wellicht, zelfs in de wetenschappen, bevangen zijn. Zal een geschiedeniswetenschap in Afrika niet anders beoefend (moeten) worden dan in West-Europa, want er spelen toch andere wereldbeelden en een ander tijdsbesef mee? Of, nog verder gaande met sommige sehrijvers (Needham, Capra), zal zelfs een exacte natuurwetenschap die vanuit en Chinees of Oosters wereldbeeld werkt, niet andere gegevens van de werkelijkheid (of: zelfde gegevens op een andere, doeltreffender manier) kunnen onderzoeken dan de traditioneel Westerse natuurwetenschap? Het zijn nieuwe vragen waarvan het einde nog niet in het zieht is. In een volgend artikel zullen enkele algemene thema's van filosofisch en niet-filosofisch den ken aan de orde worden gesteld, om daar de verschuivingen te laten zien. Oat wordt dan een soort dwarsdoorsnede door het filosofische denken, zoals dit artikel een beknopte lengtedoorsnede gaf. Maar in elk geval leert ons dit korte overzicht dat er verschuivingen zijn die als het ware gespannen zijn tussen filosofie als appel tot persoonlijke verantwoordelijkheid en filosofie als objeetieve analyse van de regels en wetten van wetensehap en samenleving. In de menselijke cultuur zijn beide polen nauw met elkaar verbonden. Daarop gaan thans vele filosofen verder in. En zo is de filosofie vandaag, welhcht meer dan vroeger, een groot leerproees, waarin ieder - ook de niet-filosoof - meedoet. sies komen

samen

bekendste spraakrnakers.

meer strengwetenschappelijke npak van de analytische filosofie k conservatief, het neomarxisme revolutionair .. Habermas heeft verder ontwikkeld en speelt nog eds een rol rn de verklaring (hermerek) van moderne samenleving en Ituur. ook vanuit de meer wetenschapke filosofie deden zicn ontwikkeen voor Na neomarxisme kwam thans meest In de aandacht gekostroming de zg. nieuwe wetenapsfilosofie (Kuhn, Lakatos, Po/ae.a.). Grondgedachte is dat de cturen (de regels) van taal, zelfs de zo loqisch opgebouwde wetenappelijke taal, helemaal niet zo r logisch, louter objectief, onvererlijk en zeker ztjn. Er liggen zorets 239

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen