VU Magazine 1985 - pagina 330

Jo van Dorp en de angst dat alles terugkomt

Ik ben gewoon een beetje bang, schrijf dat maar op' Als ik haar bel voor een afspraak vraagt ze: "Over wie gaan we het hebben?" "Over jou en je werk", antwoord Ik (ik moet 'jij' en 'jou' en ' Jo' zeggen, want van 'mevrouw Van Dorp' en 'u' wordt ze kriegel). Oprechte verbazing aan de andere kant van de lijn. "Over mij?... wat valt er over zo'n oud mens nou nog voor schokkends te melden?" " W e zien w e l " , zeg ik behoedzaam. De afspraak wordt gemaakt.

In oktober '83 publiceerde VU-magazine het verhaal over de 'Vergeten dichters', de generatie protestants-christelijke poëten, die tussen de twee wereldoorlogen, hun werk en hun soms hemelbestormende ideeën loslieten in het letterkundig tijdschrift Opwaartsche Wegen. Ook Jo van Dorp-Ypma was present in het verhaal dat een vervolg kreeg in een aflevering van NCRV's literaire radiorubriek Literama. In dat programma viel — naast de oudgedienden Roel Houwink en Jan H. de Groot — ook de stem van Jo van Dorp te beluisteren. Zij had het allemaal meegemaakt, had al die, inmiddels grotendeels overleden coryfeeën van nabij gekend — van Klaas Hanzen Heeroma tot Hein de Bruin, van Van Randwijk tot Jan Eekhout, en zelfs Colijn behoorde destijds tot haar persoonlijke kennissenkring — en ze wist daar vlot en met smaak van te vertellen. De plotselinge aandacht voor deze vergeten gewaande groep maakte kennelijk iets los. Er kwamen onverwachte reacties. De interesse voor de Opwaartsche Wegenbent nam toe, niet in de laatste plaats van de kant der media. Ineens stond Jo van Dorp weer in de belangstelling: interviews in dag- en weekbladen en op de televisie (dit najaar wellicht opnieuw in een tvprogramma van de IKON), waren het gevolg. In die gesprekken sprak zij vrijwel steeds over 'de anderen', zelden over zichzelf. Toch heeft Jo van Dorp een oeuvre op haar naam dat er niet om liegt. Naast een handvol gedichten, waar ze wat wegwerpend over praat, verscheen een 34-tal romans waaronder enkele onverbiddelijke bestsellers. Dat begon met Boven de polder de hemel, in 1936, en eindigde in de jaren vijftig met Het raadsel rond dominee Smit, "een detective op gereformeerde grondslag", zoals zij dit laatste boek gekscherend omschrijft. De belangstelling voor de boeken van Jo van Dorp neemt inmiddels weer toe. Wie bij De Slegte informeert naar haar werk krijgt 'nee' verkocht, mèt de toevoeging: "Maar als u een partijtje voor me weet dan houd ik me aanbevolen, want er is weer veel vraag naar." 268

Ouwewijvenkoek Het rechtvaardigt al met al de lange reis naar Feerwerd in het Groningse hoge noorden. De bus vanuit Groningen stopt er maar tweemaal op een dag. Een taxi is dus geen luxe. De chauffeur is nieuwsgierig wat ik in "dat gat" voor boodschap heb. "Jo van Dorp? Is dat niet die boekenschrijfster? Ja, die heb ik ook wel eens in de wagen gehad. Dat komt allemaal weer terug, hè?", voegt hij er wat geheimzinnig aan toe, terwijl hij, sneller dan is toegestaan Feerwerd voorbij- en Ezinge binnenstuift. We keren om en stoppen, toch nog op tijd, voor de voormalige bakkerij, die zó geplukt lijkt uit de romans van Jo van Dorp. Daar resideert zij, inmiddels 77 jaar oud, al bijna twintig jaar, alleen maar niet eenzaam. "Heb je 't fluitekruid gezien?", vraagt ze enthousiast terwijl ze me een duimdikke plak koek bij de koffie presenteert. "Dat heet ouwewijvenkoek. Symbolisch hè?", zegt ze met een spotlachje. En dan, strijdvaardig met de handen op de knieën: "Wat wou je weten?" We beginnen bij het begin. Dat verhaal is inmiddels vaker verteld. Hoe de twintigjarige Jo Ypma van haar vader, de Haastrechtse hoofdonderwijzer, de mantel niet kreeg die ze zo fel begeerde, maar deze zelf verdiende door, op vaders aanraden, "één van die stukkies" naar de krant te sturen. Hoe P. J. Risseeuw haar daarop uitnodigde voor een gesprek en — misleid door haar naam en de stoere taal van haar "stukkies" een man verwachtend — de jonge Jo ontving met sigaren. Hoe haar eerste "stukkies" meteen succes hadden en zij de mantel zo dus toch verwierf. We praten vooral ook over haar eerste en misschien wel bekendste roman, Boven de polderde hemel, waarin het boerenleven van haar geboortestreek, de polder nabij het Zuidhollandse Schoonhoven, centraal staat en de wrede consequenties van het ongenaakbaar geloof der 'bevindelijke' gereformeerden aan de kaak worden gesteld. Als prototype van die geestesrichting figureert in dat boek ene tante Gerrigie, wier "bekering (...) even goed (is) uitgemaakt als het vetgehalte van haar kaas." Waar ze kan zet deze een zware domper op ieder aards geluk. Zelf in de zalige zekerheid verkerend het eeuwige leven binnen handbereik te hebben, meent tante Gerrigie, pal na de begrafenis van haar schoonmoeder, het laatste oordeel over de ontslapene reeds te kennen. "Die was tevoren ok al dood voor de dood.(...) Ze het nooit wat gezeid en al gong ze nou oknog zo trouw naar de kerk en kwam ze an ok, daar kin een dooie zondaar net zo goed komme als een levend kind. De echte discipelties blijve vaak weg om datteze veuls te goed wete, dat ze VU-magazine, 14e jaargang nr, 7, juli

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen