VU Magazine 1986 - pagina 232

Roelf Haan

Geloof en politieke keuze

Het was enigszins plichtmatig — nog vlak voor de verkiezingen — dat ik, in één van de goede boekhandels waarin Utrecht zo van Den Haag verschilt, het boekje Geloof en politieke keuze van de toonbank pakte, waarover Tom van Dijk vorige maand in de blad schreef. Het is uitgegeven door Boekencentrum en samengesteld door Herman Noordegraaf die lid is van de Raad voor de zaken van Overheid en Samenleving vanwege de Nederlands Hervormde Kerk. Zijn we over dit onderwerp niet enerzijds moe gepraat, en anderzijds onverschillig geworden? Wanneer je dit boekje doorleest blijkt dat er mensen zijn voor wie dit allerminst geldt. Het nadenken over christendom en politiek is in een opzicht zelfs nog boeiender geworden dan vroeger, daar een aantal vanzelfsprekendheden zijn verdwenen en allerlei fundamentele vragen dus opnieuw kunnen worden gesteld. In zijn korte inleiding attendeert Noordegraaf er op dat er meer "godsdienstige kiezers" stemmen op een niet-confessionele partij dan wel. In 1967 koos uit deze groep Nederlanders nog 55 procent voor een zich christelijk noemende partij; in 1982 was dat gedaald tot 41 procent, terwijl 48 procent zijn stem uitbracht op een "neutrale" partij. Wat opvalt in de verantwoording die in dit boekje door een aantal christelijke politici van hun partijkeuze wordt gegeven, is dat deze helder is en integer. Dat bevordert een goede communicatie. Een logische conclusie is, dat aangezien deze dis-

210

cussie over geloof en politieke partij, gegeven de gegroeide diversiteit, niet meer binnen een bepaalde partij of groep van partijen kan worden gevoerd, er nog maar één plaats overblijft waar christenen over deze problematiek in georganiseerd verband met elkaar kunnen spreken, namelijk in hun kerk. Dit is tegelijk de meest zakelijke en de meest fundamentele grond voor het "spreken der kerk" — dat uiteraard allereerst naar binnen gericht is. Het blijkt boeiend naar medechristenen te luisteren,, wanneer zij, uitgenodigd door een kerkelijke instantie (want zo mag Noordegraaf in dit geval worden genoemd) van hun keuze verantwoording afleggen. De schrijvers die hun visie geven zijn drs. C. P. van Dijk van het CDA, J. Franssen van de VVD, Bas de Gaay Fortman van de PPR, Meindert Leerling van de RPF, mr. P. R. van Stoffelen van de PvdA, ir. B. J. van der Vlies van de SGP en mr. E. K. Wessel-Tuinstra van D66. In sommige bijdragen, zoals die van Van Dijk, komt men een reeds bekende partijfilosofie tegen; in andere, zoals die van Franssen, een meer persoonlijk verhaal. Die meer persoonlijke verantwoordingen zijn, vind ik, de boeiendste; ook De Gaay Fortman en Van Stoffelen bieden inzicht in een keuze die oude vanzelfsprekendheden heeft ingeruild voor een intensivering van de geloofsbezinning. Maar als gezegd, hebben alle auteurs iets op duidelijke wijze te melden. Franssen merkt op dat de opkomst van de communicatiemedia en de ontwikkelingen in

wetenschap en techniek de beslotenheid van veel christelijke leven — particulier en georganiseerd — opengebroken hebben. "Een generatie als de mijne, die in de tweede helft van de zestiger jaren en de eerste helft van de jaren zeventig op weg was naar volwassenheid, is door die ontwikkelingen wellicht het meest direct beïnvloed. Vanzelfsprekendheden kwamen op losse schroeven te staan. Voor mij betekende dit, dat het automatisme van de keuze op een confessionele partij, omdat ik uit een christelijk 'nest' kwam, niet langer aanwezig was. Waarom zou ik op de ARP of CHU stemmen, omdat mijn ouders dat deden vanwege het feit dat die partijen immers het gereformeerde respectievelijk het hervormde volksdeel vertegenwoordigen? Ik zag dat niet. Wat ik wel zag was dit: KVP en ARP vormden op basis van één verkiezingsuitslag (die van 1963) drie verschillende kabinetten: het kabinet Marijnen (1963-1965), met de W D ; het kabinet Cals (1965-1966), met de PvdA; en het overgangskabinet Zijlstra, dat louter uit confessionelen bestond. Ik kon daar met mijn verstand niet bij". Als VVD'er voert Franssen het gesprek over geloof en politiek verder met zichzelf. Want „wie hoort van de kerk, hoort over actuele politieke problemen in plaats van over Gods boodschap voor de wereld." De Gaay Fortman stopt niet bij een dergelijke eenzijdig beeld van de kerk. Natuurlijk, hij constateert dat er velen zijn die met de bijbel in de hand de plaatsing van kruisraketten bepleiten, terwijl anderen menen

dat Gods Woord onomstotelijk in tegenovergestelde richting wijst. "In mijn hart", zegt De Gaay Fortman, "vind ik het laatste, maar ik zal het zo niet zeggen. Als de christelijke gemeente tot een oordeel wil komen over een groot maatschappelijk vraagstuk dan moet dat stap voor stap gebeuren, langs de weg van de exegese, het zoeken van een lijn in de bijbel, het duiden van de tekenen in de eigen tijd, de openstelling van de harten voor het gezag van het Woord. Dit proces wordt belemmerd wanneer al onmiddellijk met standpunten en bijbelteksten wordt gezwaaid." Hier ontmoeten Franssen en De Gaay Fortman elkaar. Ook Franssen onderschrijft niet de stelling dat "de politiek niet in de kerk hoort". Het gaat om een gezamenlijk "zoeken naar de weg die we moeten gaan zonder op vele punten op voorhand te weten waar we met de bijbelse boodschap in de hand moeten uitkomen". Dat is, over partijgrenzen heen, een interessant exegetisch en pastoraal avontuur.

VU-MAGAZINE — JUNI 1986

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen