VU Magazine 1986 - pagina 254

Reformkleding riep rond 1900 felle reacties op

^Tk beschouw deze vrouw als door en door onbeschaafd' Discussies over mode en kleding zijn geen verschijnsel van de laatste tijd. Rond de eeuwwisseling werden heftige polemieken gevoerd over vrouwenkleding, niet alleen door verschillende groepen vrouwen zelf, maar ook door artsen die zich mengden in de strijd vóór of tegen het corset. Terwijl de reformkleding steeds meer aanhangsters kreeg waren er ook vrouwen — veelal uit de hogere klasse —die vasthielden aan het insnoeren van het lichaam met veters.

Roeleke Vunderink

K

leren maken de man (of vrouw), zo luidt het spreekwoord, en hoewel kleding iets heel persoonlijks is en vaak veel zegt over de betreffende persoon, is het ook een middel om tot een bepaalde groep te behoren. Een hoge functionaris in het bedrijfsleven kan niet in een oude spijkerbroek op een vergadering verschijnen en een docent aan de Sociale Academie wordt uitgelachen in een driedelig kostuum. Kleding is dus niet alleen een middel om je bij voorbeeld tegen de kou te beschermen, maar heeft ook een sociale functie. Hoewel de belangstelling voor mode pas de laatste tientallen jaren enorm is gestegen, valt er ook over de vorige eeuw heel wat interessants te vermelden op mode-gebied. In een onlangs verschenen bloemlezing uit vrouwentijdschriften tussen 1870 en 1920, samengesteld door Inge Polak, blijkt uit het hoofdstuk over kleding dat er in die tijd heftige discussies werden gevoerd over het doel van kleding. Afgezien van de bescherming tegen koude, komen grofweg twee zaken naar voren. Zo schrijft Nellie van Kol in 1898 in Vrouwenarbeid, het orgaan van de Vereeniging Nationale tentoonstelling van vrouwenarbeid, het volgende: "Wie zich mooi kleden wil, moet het doen enkel en alleen om 'plezier te hebben aan zichzelf'. Want — wij weten het allen — dat 'mooi gekleed gaan' is veelal niet zulk een onschuldige liefhebberij als het, volgens natuurlijke opvatting, wezen kon en moest". Vrouwen mochten zich dus niet mooi kleden om anderen (mannen) te behagen; daar kon niets goeds uit voortkomen. Met min of meer dezelfde achtergrond bepleitten vrouwen uit de toenmalige vrouwenbeweging de zogenaamde reformkleding. Dit was kleding die niets te maken had met de mode van die tijd en zich daar juist tegen afzette. Geen ingesnoerde vrouwenlichamen en onhandige slepen maar rechte jurken zonder veel opsmuk. De kleding roept heftige reacties op. De Indische roddelpers schreef bij

232

D

eze vrouwen wilden zich niet aan het geldende mode-beeld aanpassen dat van vrouwen salonpoppen maakte en hen iedere bewegingsvrijheid ontnam. Zij hadden bovendien geen zin zich alleen te kleden om mannen te behagen. De kleding van die tijd vereiste namelijk een bepaald figuur dat alleen verkregen werd door insnoering van borst en buik met een corset. Daarom werd in 1899 de Vereeniging tot Verbetering der Vrouwenkleding (VvVvV) opgericht. In een artikel over de VvVvV gaat de kultuurhistorica Carin Schnitger nader in op de achtergronden van de reformkleding. Na 1850 werd de kledingindustrie aangepast aan de eisen van de tijd en werd de mode machinaal vervaardigd en snel verspreid. Veel méér vrouwen konden dus met de hedendaagse mode meedoen, en daarom werd het voor de dames uit de gegoede klasse 'noodzakelijk' zich te onderscheiden van de massa door middel van het dragen van kostbare kleding. Die kleding toonde heel duidelijk dat zij niet met hard De dame rechts in reformkleding: "Het reformkleed is voor alles hygiënisch en het houdtwerken het inkomen moesten verdienen het lichaam in goede conditie voor de maar wél zonder problemen veel geld konmoederplicht" De dame links: "Zolang u die lorren draagt, zultden uitgeven. Ze droegen hoeden in de meest uiteenlopende vormen en met zware u helemaal niet in die positie komen" versieringen, hoge hakken, lange rokken met 'draperieën' en heel lang haar. Het gevoorbeeld over de kleding van schrijfster heel werd gecompleteerd door het corset. Carry van Bruggen ('May'): "Om goed te la- Het corset snoerde niet alleen de taille en ten uitkomen dat zij een 'vrije vrouw' is borst in, maar drukte door middel van draagt 'May' nog altijd het onsmakelijke en schouderbanden de schouders naar achteexcentriek toilet waarmee ze in Deli aan- ren en de uitstekende schouderbladen naar kwam. Een grauw linnen peignoir, zonder binnen. Dat veroorzaakte natuurlijk tal van corset, en nagenoeg zonder ondergoed er klachten en ziekten zoals in elkaar gedrukonder, (pardon, maar ik moet nauwkeurig te ribben, een vervormde maag en lever en zijn) gelijk te zien is wanneer de zon hare baarmoederkanker. Ook de ademhaling kleding transparant maakt. Verleidelijk is werd belemmerd, waardoor vrouwen volzulk een schouwspel evenwel niet, daar- gens enkele artsen meer aanleg zouden voor sta ik borg. In datzelfde toilet ver- hebben voor tering. Sommigen waren zelfs schijnt de excentrieke dame in de Soos en van mening dat vrouwen anders ademhaalbij andere gelegenheden en zij ziet er dan den dan mannen omdat zij hun buik niet zoo smerig en onappetijtelijk uit dat de Deli uitzetten bij het ademhalen. Maar die buik planters, anders waarlijk geen mode pop- zat juist in de knel door het corset. pen of fatten, er zich over ergeren. Genoeg, ik beschouw deze vrouw als door en door 'onde de eeuwwisseling begonnen onbeschaafd." .vrouwen en enkele verontruste artsen

R

VU-MAGAZINE — JUNI 1986

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen