VU Magazine 1986 - pagina 174

Uit de Hortus

Lelies en bloemen des velds (III De gele lis) door Daan Smit "Ik zal zijn als de dauw voor Israël, hij zal bloeien als een lelie, ..." (Hosea 14:6) Ofschoon het uiterst moeilijk is met enige nauwkeurigheid vast te stellen welke plantensoorten nu precies tot de leliën en bloemen des velds gerekend mogen worden, wordt door sommigen verondersteld dat de gele lis hiertoe zou kunnen behoren. In volle bloei immers is deze plant zo'n verschijning dat hij reeds van verre door zijn vele intens geel gekleurde bloemen opvalt. Evenals in het Heilige Land is de gele lis in ons land een algemeen voorkomend inheems gewas. Op moerassige plaatsen, met name langs waterkanten is hij in grote getalen te vinden, vaak in combinatie groeiend met kalmoes, egelskop of zwanenbloem, die als ze niet bloeien met moeite van elkaar te onderscheiden zijn. Tussen de tot + 100 cm lange zwaardvormige 2-3 cm brede bladeren, verschijnen zo omstreeks mei-juni de veelbloemige stengels waaruit de grote gele bloemen met enkele tegelijk ontluiken die slechts 1 a 2 dagen bloeien. Zijn ze eenmaal uitgebloeid dan ontwikkelen zich grote langwerpige groene, op augurken gelijkende zaaddozen.

Heraldiek In de wapenkunde speelt de Irisbloem (Iris germanica) als gestileerd ornament een belangrijke rol. Het schild dat Koning Clovis (465?-511) van Frankrijk tijdens de slag met de Hunnen gebruikte, droeg reeds een afbeelding van deze bloem. Nadien maakte de fleur-de-lis deel uit van het wapen en standaard van de natie. Keizerin Theodora, vrouw van de Byzantijnse keizer Justinianus (482-565) gebruikte het motief van de fleur-de-lis in haar kroon. Ook werd deze driedelige vorm het symbool van het christendom in de kruistocht van 1137 onder Lodewijk VII (1120-1180) (Louis VII) en werd toen bekend als "fleur-deLouis" (bloem van Louis) hetgeen door verschrijving "fleur-

de-luce" (bloem van licht) werd, waarna het verbasterde tot "fleur-de-lys", tot het huidige "fleur-de-lis". In 1179 wordt de fleur de lis voor het eerst in het wapen gebruikt van de koning van Frankrijk. Het bestond uit een blauw veld met een groot aantal fleurs-de-lis motieven. Onder Philips II Augustus (11651223) begon men ook kroningsgewaden, kerkelijke voorwerpen, kruisen e.d. van lelies te voorzien. Ook kwamen zij toen in een willekeurig aantal op wapenschilden voor. Karel VI (1380-1422) beperkte dit aantal tot 3. Cultuur In wezen is het kweken van gele lisplanten uit wat zelf verzameld zaad een fluitje van een

cent. Direkt na de oogst worden de zaden in een potje, of zo ter plekke op een vochtig plaatsje in de tuin uitgezaaid. In het voorjaar zullen ze dan langzaam tot ontkieming komen om in de loop van de zomer tot een flinke plant uit te groeien. Bloemen zijn er het eerste jaar na uitzaaiing nog niet te verwachten; die komen pas het jaar daarna. Alhoewel de gele lis zich het best in modder of langs waterkanten thuisvoelt, groeien ze ook in normale, niet te droge tuingrond. De uiteindelijke hoogte van het gewas is echter op vochthoudende gronden aanzienlijk hoger; ook de vegetatieve groei is groter naarmate de standplaats vochtiger is.

Zodra de driekantige vruchten rijp zijn barsten ze open en worden de vettige goudbruine zaden zichtbaar die netjes op een rijtje als een stapeltje damschijven gerangschikt zijn. Eenmaal in het water gevallen, drijven ze met de stroom of door de wind ver weg van de moederplant, om uiteindelijk in de modder weg te zakken waar ze het volgend voorjaar tot ontkieming komen.

160

VU-MAGAZINE -

APRIL 1986

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen