VU Magazine 1987 - pagina 75

Rosemary Radford lang het ZOU duren voordat de zoon van Ruether: tegen het ^g katholieke tuinman naar de universiofficiële leergezag ^ . , • j i r u Foto ANP '•^'^ ^""^ kunnen, en nu is de kerk haar standenbesef in dat opzicht al kwijtgeraakt."

T

erug naar de feministisch theologen zelf. Als de uithaal van Simonis zoals vrij algemeen wordt aangenomen -inderdaad de voorbode is van een officieel verbod van de feministisch theologie, dan zullen zij het niet makkelijk hebben om zich tegen deze

'De katholieke kerk van 1987 is nog niet gereed voor gelijkberechtiging van man en vrouw' restauratieve tendensen in staande te houden. "We zijn vanaf het begin samen opgetrokken en dat zal zo tot het eind blijven," zegt de hervormde VU-theologe Denise Dijk. "We zijn er momenteel over aan het denken hoe wij onze collegae binnen de rooms-katholieke kerk kunnen ondersteunen nu het leven voor hen daar zo zwaar wordt gemaakt. Maar het is verschikkelijk moeilijk om iets te bedenken." Deelnemen aan het kort geding dat tegen Simonis werd voorbereid, kwam voor haar in het geheel niet in aanmerking.' 'Je moet je eens voorstellen wat dat betekent voor de positie van rooms-katholieke feministisch theologen binnen hun kerk, wanneer protestanten hun voorman voor de rechter dagen," zegt Denise Dijk. Juist de feministisch theologen zelf weten hoe precair identiteitsgevoelige zaken vaak zijn. Toch maken de feministisch theologen niet de indruk het hoofd reeds te laten hangen. Aangeslagen zijn zij misschien, dat wel, en teleurgesteld over de benedenmaatse aanval van kardinaal Simonis, maar hun strijd gaat door. De weg van de geleidelijkheid die de voorkeur van Van Melsen geniet, gaat velen van hen te langzaam, maar dat is de realiteit waarmee zij hebben te leven. Wie zich door de feministische theologie voeh aangesproken, lijkt er goed aan te doen de masculiene pose van Simonis niet te evenaren door een goedkope antistemming te kweken. Zij of hij -want ook dat laatste is mogelijk -kan waarschijnlijk het beste van binnenuit, constructief meedenken en meevoelen. D Jules Prast is free-lance journalist en studeert geschiedenis

30

e wortels van de feministische theologie gaan terug tot halverwege de vorige eeuw. Door mannen in theologische kwesties niet als gesprekspartners aanvaard gingen Amerikaanse vrouwen toen voor het eerst gemeenschappelijk actie voeren voor gelijkberechtiging binnen hun kerk. De beweging heeft vanaf het begin een oecumenisch karakter gedragen. Na de Tweede Wereldoorlog kwam - wederom in de Verenigde Staten - een tweede golf van de feministische theologie op. In het midden van de jaren zeventig vestigde de Nederlandse katholieke theologe Catharina Halkes met een artikel de aandacht op deze Amerikaanse ontwikkeling. In Nederland zou Halkes de voornaamste voorvechtster van de feministisch theologie en ook de eerste hoogleraar in dat vak worden. Eind vorig jaar nam zij afscheid van de Nijmeegse universiteit met de alleszins lezenswaardige rede Feminisme en spiritualiteit (uitg. Ten Have, Baarn). In haar boek Met Mirjam is het begonnen (uitg. Kok, Kampen 1980) onderscheidt Halkes drie stromingen binnen de feministische theologie. De eerste

D

'Feministische theologie wil vrouwen èn mannen bevrijden' gaat uit van de blijvende geldigheid van de joods-christelijke geloofstraditie, maar wil deze van haar overwegend mannelijke stempel ontdoen en zo ook voor vrouwen duidelijker herkenbaar maken. Halkes benadrukt dat deze bevrijding ook voor mannen de voorwaarde schept om tot religieuze heelheid te komen. Maar het is juist op het punt van deze androgyne mensopvatting dat Simonis in zijn artikel de feministische theologie veroordeelt als strijdig met de christelijke antropologie, die immers leert dat de verschillen tussen man en vrouw met de schepping gegeven zijn. De tweede stroming oefent eveneens kritiek op traditionele geloofsvoorstellingen, maar houdt daaraan niet op voorhand vast: feministische theologie kan leiden tot het loslaten van de eigen religieuze herkomst. De derde stroming berust op een combinatie van de beide voorafgaande. Halkes rekent zichzelf tot de eerste stroming; zij heeft zich altijd loyaal willen opstellen binnen de rooms-katholieke kerk. Hetzelfde geldt voor de internationaal erkende "stammoeder" van de feministische theologie, de Amerikaanse Rosemary Radford Ruether. Deze strijdbare vrouw breekt tegen het officiële leergezag in onder meer een lans voor een herwaardering van de Maria-figuur. In het weekblad De Tijd sprak zij zich onlangs nog uit voor "een Maria-verering die een theologie van bevrijding vormt voor iedereen die wordt geknecht door onderdukkende structuren en rolpatronen. Ze valt af te leiden uit het Magnificat waarin Maria keist voor datgene wat in de Latijnsamerikaanse bevrijdingstheologie een 'optie voor de armen' wordt genoemd." Radford Ruether hield in 1980 de eerste serie Kuyper-lezingen aan de Vrije Universiteit, die gebundeld zijn onder de titel De laatsten zullen de eersten zijn (uitg.Ten Have, Baarn). D

VU-MAGAZINE — FEBRUARI 1987

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen