VU Magazine 1988 - pagina 57

ful Uses of Outer Space, een commis-Nederland, gezien sie van de Verenigde Naties, besloot door de weersateliet NOAA-8. echter dat een land deze waarnemingen niet kan verbieden. Wel moet men op ieder moment en tegen een redelijke vergoeding toegang hebben tot de gegevens. Bovendien dienen de waarnemingen zich te beperken tot zaken die 'in het belang van de gehele mensheid' zijn. Maar zo mooi geformuleerd vind je het alleen in de officiële stukken. Voorlopig missen ontwikkelingslanden iedere competentie om hun rechten te lagen gelden. Janse: "De satelliettechniek is vaak zo specialistisch dat alleen ingewijde experts iets met de beelden kunnen doen. En die moeten de beeldverwerkingsmethoden meestal geheim houden." Er is dus niets of niemand die de satellietbedrij ven controleert. Bovendien geven de grote mogendheden al jaren het slechte voorbeeld; militaire satellieten schieten boven vijandig gebied hun 'rolletjes' vol. Het zijn de meest geavanceerde remote sensingsatellieten die zelfs details, kleiner dan een putdeksel, zichtbaar maken.

'Politieke problemen kun je niet waarnemen met een satelliet.' De eigenaar vraagt daarvoor bepaald geen 'spot-prijsje'; één foto, goed voor een gebied van 60 bij 60 kilometer, kost ongeveer $ 1000. Maar de handel floreert; dertig landen sloten inmiddels contracten af. "Deze privatisering is een gigantisch gevaar dat nu beangstigende vormen heeft aangenomen", vindt Janse: "De satellietmaatschappij doet alleen waarnemingen als ze daarvoor een contract heeft afgesloten. De resultaten zijn voor de hoogst biedende. Er ontstaan dan gekwalificeerde groepen die als enige, vergaande economische conclusies kunnen trekken over bijvoorbeeld de koffie- en theeteelt. Daarmee kunnen zij de markt beïnvloeden. Ze hebben het monopolie in handen." En het einde is volgens Janse nog niet in zicht: "De investeringen om nog betere beelden te krijgen zijn hoog. De kostbare technieken zullen maar voor enkelen toegankelijk zijn." Ook het signaleren van een ramp VU^MAGAZINE—FEBRUARI 19

wordt een particulier initiatief. Droogte en regen worden alleen op bestelling in kaart gebracht. Snel reageren kunnen hulporganisaties dan wel vergeten: "Wie heeft op welk moment wat voor gegevens? En kun je eraan komen?" Dr Janse vreest het ergste. Ontwikkelingslanden voelen zich bespied. Straks weet het Westen meer over ze dan zijzelf. Nu al weten koffiespeculanten in Londen en New York beter hoe de koffie er op de plantages bijstaat dan deskundigen in de landen zelf. Olie- en exploratiemaatschappijen snuffelen in de foto's naar nog onontgonnen natuurlijke rijkdom om vervolgens de grond voor een spotprijsje op te kopen. De FAO verifieert hulpaanvragen aan de hand van satellietbeelden. Niet zo vreemd dus dat sommige landen huiverig zijn voor de remote-sen^/«gactiviteiten boven hun grondgebied. Het Committee On the Peace-

Van openbaarheid is daarbij geen sprake. Sinds de jaren zestig ijveren de Verenigde Naties tevergeefs voor een onafhankelijk bureau voor aardobservatie. Met de spionagefoto's zou men de wapenakkoorden kunnen controleren en milieurampen signaleren. Halsstarrig weigeren Amerika en Rusland tot nu toe hun medewerking: die laten zich niet in de kaarten kijken. Of civiele organisaties het beter zullen doen is de vraag. Janse: "Degenen die nu over de gegevens beschikken, maken voor zichzelf uit wat ze daarmee willen doen. Manipulatie neemt hand over hand toe, dat is duidelijk." D

Dr. ir. A.R.P. Janse en ir. Tli.A. de Boer (red.); 'Met het oog op de aarde', Spectrum, f 24,90. De illustraties bij dit artikel zijn met toestemming uit dit boek overgenomen. Mark Mieras is natuurkundige. Bram Vermeer is redacteur van het Nederlands Tijdschriftvoor Natuurkunde.

11

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen