VU Magazine 1993 - pagina 304

de maatschappelijke zorgvuldigheid in het geding is."

Seniel Dat Hjkt evident. Want Komrij is er niet alleen van beticht een racistisch boekje te hebben geschreven, Van Dijk suggereerde in een interview met Trouw in november 1990 ook dat Komrij aan aids zou Hjden. Komrij had zichzelf namelijk in een eerder vraaggesprek met N R C Handelsblad afgespiegeld als een oude seniele man, die al met één been in het graf stond. Wie weet heeft Komrij aids, zei Van Dijk. Sommigen zeggen dat het jammer is dat Van Dijk niet is vervolgd vanwege zijn uitlatingen. Dan had hij tenminste met zijn wetenschappelijke bewijs op de proppen moeten k o men en de deugdelijkheid van zijn argumenten moeten aantonen. Want de verklaring die Van Dijk geeft voor die 95 procent zekerheid rammelt aan alle kanten. Hij zegt: "Als je in de literatuurwetenschap wilt aantonen dat iemand een bepaalde roman heeft geschreven onder pseudoniem, dan vergelijk je die roman met ander werk van die vermoede auteur. De kans dat die overeenkomst toeval is en de kans dat er een kloon van Komrij rondloopt is zo klein, die kans acht ik zo'n vijf procent. Dat is de redeneertrant gewoon." Van Dijk geeft toe niet tot die uitspraak te zijn gekomen op basis van uitgebreid onderzoek. "Inderdaad, anders zou ik nog meer vinden. Mijn eerste indruk werd later alleen maar met nieuwe feiten bevestigd. Echt onderzoek betekent drie tot vier jaar rekenen, tellen. Maar daar is geen geld en geen tijd voor. Dit is gewoon het oordeel van iemand die weet hoe teksten in elkaar zitten, hoe thema's werken en wat voor dingen mensen zeggen. Ik bedoel, ik heb tien jaar lang ervaring met het doen van onderzoek naar racisme in teksten."

38 v u MAGAZINE JUL/AUG 1993

Vanuit Portugal bHjft Komrij intussen schamper lachen om de hele kwestie. De auteur heeft zoals verwacht bij de P C Hooftprijs-uitreiking op 21 mei jongstleden Van Dijk ook weer een flinke mep verkocht. Speciaal voor die gelegenheid schreef Komrij een tegenpamflet getiteld: 'De ondergang van het regenwoud'. Daarin dringt hij er bij de

Universiteit van Amsterdam opnieuw op aan die leerstoel van 'kameraad Teun' op te heffen. Komrij wil dat telefonisch nog wel even toelichten: "Ik heb die hele tekstwetenschap altijd een beetje verdacht gevonden, ontstaan in de oude marxistisch-leninistische dagen. Het is nu een soort politieke correctheidsstoel geworden. Kijk, je kan het ook pragmatisch stellen. Er zijn belangrijke leerstoelen en minder belangrijke. Ze hebben hele mooie leerstoelen als het Sanskriet afgeschaft. En deze blijft maar bestaan. Als er toch bezuinigd moet worden, m o e t j e eerst naar de beurse plekken kijken."

Bokkig Komrij is vooralsnog niet van plan zijn aanval te stoppen: "Die man is begonnen mij een racist te noemen. Dat is niet mis. Ik dien hem alleen maar van repliek. Ik wacht nog steeds op die excuusbrief. Tot zolang is het niet afgedaan. Dat is het eerste, en dan ga ik wachten op het nederstorten van die fantasiestoel." Over Van Dijks kansberekening zegt hij: "Ik heb nu zo langzamerhand wel door dat hij erg bokkig en stug is. Hij blijft dus voor 95 procent zeker van zijn zaak. Die slag om de arm heb ik nooit begrepen. Ik denk zelf dat de kans eenduizendste is, of eenduizendste procent. Maar ach, de rechter heeft gesproken. Het is een geval van iemand die niet toe -wü geven, totdat hij in een kuil valt." Komrij bekent dat hij het boek 'De ondergang van Nederland' zelf ook nooit heeft bestudeerd, alleen de omslag heeft hij gezien. "Ik heb wel v/at anders te lezen." De vraag is of de alfa-wetenschappen altijd vrijuit gaan. Kunnen alfa-wetenschappers altijd maar uitspraken doen zonder dat er disciphnaire maatregelen volgen? Want niets is te bewijzen. De vergelijking met aidsprofessor Buck gaat niet op. Buck werd uitgerangeerd omdat zijn w e tenschappelijke resultaten niet deugden. In het geval-Van Dijk was er geen sprake van een wetenschappelijke publikatie, maar een uitspraak, v/eliswaar op basis van jarenlang w e tenschappelijk werk. Faculteitsvoorzitter Van Eemeren hierover: "Bij onze faculteit zijn de dingen natuurlijk niet zo hard te maken. Het heeft me ook erg verbaasd

dat Van Dijk zegt voor 95 procent zeker van zijn zaak te zijn. Dan denk ik, dat is een beetje quasi-exact in ons soort vakken. Want we kunnen iets meer of minder aannemelijk maken, we hebben sterke of zwakkere argumenten, maar van 95 procent zekerheid is niet zo gauw sprake. Die statistiek die ook bij tekstanalyses wordt gebruikt, geeft de indruk van een enorme exactheid, maar dat draagt ook een gevaar in zich." Komrij vindt de vergelijking met Buck wel terecht. "Het gaat er om hoe groot de blunder is. Deze blunder heb ik vergeleken met die van Buck. Buck moest ook weg. Van Dijk heeft zijn leerstoel misbruikt voor een puur kwaadwillende aanval. Als hij het nou op persoonlijke titel had gedaan, dan was het wat anders. De man is een politieverklikker."

Reputatie Wie een volstrekt eigen en ontnuchterend geluid over de Van DijkKomrij-kwestie laat horen is de hoogleraar sociologie aan de U n i versiteit van Amsterdam Abram de Swaan. Volgens De Swaan is er niets aan de hand. "Stelje voor datje zou moeten aftreden als hoogleraar als je een bewering doet die later onwaar blijkt te zijn. Dan zouden alle hoogleraren verschrikkelijk voorzichtig worden, dan durven ze niets meer, terwijl ze zich nu al vaak gedragen alsof ze bang zijn ontslagen te worden. Kijk, als iemand aan een stuk door in zijn vak van zichzelf een dv/aas maakt, dat is iets anders. W e l iswaar blijft hij dan toch nog vaak professor, zo zijn er een heleboel, dat is niet zo gauw afgelopen. Maar dan verliest hij v/el aan gezag, en dat is ook heel treurig." Of dat bij collega Van Dijk het geval is weet De Swaan niet. Hij heeft ook nog nooit iets van de man gelezen, weet alleen uit vaktij dschnften dat Van Dijk internationaal een goede reputatie heeft. " O p zichzelf hoeft het niet tegen een geleerde te pleiten als hij een uitspraak doet die later faliekant onjuist blijkt te zijn. Stel dat iemand tien uitspraken doet, die allemaal gewaagd zijn, in de trant van 'Komrij is Rasoel', en hij heeft negen keer gelijk en de tiende keer niet. Dat zou een hele mooie score zijn. Maar," lacht hij, "ik weet niet of Van Dijk negen keer gelijk had, dat moet ik nog zien."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen