VU Magazine 1994 - pagina 112

Infectiepatroon

\ %%.

Vooral kinderen

22

zijn liet slaclitoffer

van

malaria.

Het is hoe dan ook een misverstand dat muggen op licht afkomen. Onderzoek met malariamuggen m speciaal ontworpen windtunnels heeft aangetoond dat bloedzoekende vrouwtjes hun gastheer in eerste instantie vinden op de geur. " O p een afstand van tien tot twintig centimeter spelen hchaamstemperatuur en luchtvochtigheid een belangrijke rol, maar voor de langere afstand zijn de geurstoffen doorslaggevend. We hebben het vermoeden dat het verbindingen zijn die in de huid geproduceerd en afgescheiden worden, en met het zweet mee verdampen.

met geurstoffen het gedrag van insekten ingrijpend kunt beïnvloeden. Er valt te denken aan verwarringstechnieken, waarbij de stof in relatief hoge concentraties wordt aangeboden, zodat de insekten hun oriëntatie kwijtraken. Maar ook voor het ontwikkelen van een effectieve muggenval biedt het perspectieven", aldus Takken. Z o ' n muggenval zou met name voor het onderzoek een uitkomst zijn. Tot nu toe maakt men overal ter wereld nog gebruik van menselijk lokaas: iemand die 's nachts met zijn enkels bloot in een muggenrijk gebied gaat zitten.

Dat zijn dan altijd nog enkele honderden vluchtige verbindingen, die hiervoor verantwoordelijk kunnen zijn. We hebben m samenwerking met chemici een aantal van die organische verbindingen geïsoleerd en m windtunnels uitgetest. Ik denk dat we nu iets heel goeds in handen hebben." Takken wil nog niet verklappen om welke geurstof het precies gaat. Hij wil de stof eerst 'in het veld' testen in Tanzania. Wel denkt hij met zo'n geurstof m theorie een belangrijk wapen in handen te hebben. "We weten datje

De onderzoeksgroep van Takken werkt, net als die in Nijmegen, nauw samen met het Ifakara Centrum in Tanzania. Dit voormalig veldstation van het Zwitserse Tropeninstituut, gelegen in het stroomgebied van de Kilomberorivier, is nu een onderdeel van het Tanzaniaans onderzoekscentrum op het gebied van de volksgezondheid. Takken en dr. E. O. Lyimo, die onlangs in Wageningen is gepromoveerd op onderzoek naar het gedrag van de malariamug, zijn onder meer verantwoordelijk voor de insektenkundige begeleiding van het vaccinexperiment dat 111 die regio wordt uitgevoerd. "Onze inbreng bestaat vooral uit het bepalen van de muggendichtheid op verschillende lokaties in het dorp, zodat je het effect van de vaccinatie kunt relateren aan de lokale infectiedruk", vertelt Takken. Daarnaast wordt onderzoek gedaan naar het gedrag van de mug. Zo wordt gekeken naar de afstand tot de broedplaatsen. Takken: "Een vrouwelijke malariamug moet voor het bloed dat ze nodig heeft voor het succesvol produceren van eitjes, naar een dorp in de omgeving. Daarna vliegt ze naar de broedplaats om de eitjes af te zetten. We proberen er achter te komen of het infectiepatroon een samenhang vertoont met de afstand tussen broed- en voedplaats." De Tanzaniaanse Lyimo heeft in haar promotie-onderzoek vooral gekeken naar de invloed van de grootte van de mug op de overdracht van malaria en naar de relatie met het type broedplaats waar de muggelarven zich ontwikkelen. Voor dit onderzoek richtte zij zich op de belangrijkste malariamug in Afrika: Anopheles gamhiae. Van meer dan tienduizend malariamuggen werd de vleugellengte gemeten. Zij ontdekte dat de overdracht van malaria voor het belangrijkste deel voor rekening komt van middelgrote muggen. Deze hebben namelijk minstens twee bloedmaaltijden nodig voor ze eieren kunnen afzetten, waardoor de kans dat zij geïnfecteerd raken met de malariaparasiet relatief groot is. Kleine muggen sterven vaak al voor zij aan het bloedzuigen toekomen, terwijl grote muggen juist zo sterk 'beladen' zijn met parasieten dat zij niet lang overleven. "We hebben hierdoor veel inzicht verkregen in de biologie van de mug, maar het ziet er niet naar uit dat we deze kennis rechtstreeks kunnen inzetten ten behoeve van beheersstrategieën", moet Lyimo tot haar spijt erkennen. De relatief kleine en grote muggen vormen slechts een gering percentage van de t o tale muggenpopulatie. Het type broedplaats is wel van invloed op de variatie in grootte, maar de middelgrote muggen vormen voor elk van die broedplaatsen steeds het hoofdbestanddeel. Het idee als zou men bepaalde typen broedplaatsen met een verhoogd risico op malaria-overdracht kunnen identificeren, om vervolgens daarop de bestrijding van de muggelarven te richten, blijkt niet op te gaan. "Deze mug lijkt het altijd te winnen", zegt Lyimo. "De bestrijding van malaria in Afrika is vooralsnog vooral gebaat bij een geïntegreerde aanpak, waarbij alle beschikbare m e thoden die tegen de malariamug en de parasiet in stelling kunnen worden gebracht, ook daadwerkelijk worden gecombineerd, en waarin met name ook rekening wordt gehouden met sociaal-economische factoren. Eén vinger in de dijk is niet genoeg", zegt Lyimo met een knipoog naar het verhaal over Hansje Brinkers, "we hebben alle vingers nodig."

23 v u MAGAZINE MAART 1994

v u MAGAZINE MAART 1994

lila

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen