VU Magazine 1994 - pagina 80

betekenis ingeruild voor een 'binnenwereldlijke'. De betekenis van de dood is dus niet verdwenen, maar veranderd. Zendingsijver Het moderne levensgevoel, zoals verwoord door Meerten ter Borg, luidt ongeveer als volgt. Het sterven van een mens markeert zijn absolute einde. Dat sterven is een troosteloze aangelegenheid, en de dood het ongenaakbare, gapende niets. JVlen leeft maar één keer. En dat leven moet zonder frustratie geleefd kunnen worden. Hier en nu moet het gebeuren. Later bestaat niet meer. Omdat de dood zo bezien de absolute ontkenning van het leven vormt, dient hij te worden bestreden als Het Kwaad in optima forma. O n ophoudelijk en met alle denkbare middelen. Eén streven slechts rest ons nog in dit leven: het zo lang m o gelijk uitstellen en wellicht ooit zelfs overwinnen van de dood. De voor dat streven benodigde middelen dienen primair geproduceerd en geleverd te worden door de medische wetenschap. O p de vertegenwoordigers van de geneeskunde is daarom al onze hoop gevestigd. In ruil voor onze gehoorzaamheid, bewondering, en het charisma waarmee wij ze bekleden, zullen zij alles m het werk stellen om ons vertrouwen niet te beschamen; dat wil zeggen: te doen alsof de dood helemaal niet hoeft, en - als er dan toch iemand sterft - hem via de achterdeur af te voeren. Ziedaar de indirecte, maar niettemin, indringende betekenis die de dood aan het moderne, geseculariseerde leven geeft, en de grote rol daarin van de gezondheidszorg.

34

De betekenis van de dood komen we dagelijks vele malen tegen in wat Ter Borg omschrijft als "het regime van de hoop"; een regime waaraan de mens, op straffe van een enge ziekte, of voortijdig overlijden, zich heeft te houden. Dat dit een aardig adequate schets is van de dominante levensbeschouwing op dit moment, valt met tal van treffende voorbeelden uit de hedendaagse stijl van leven te illustreren. Wat bijvoorbeeld te denken van het gezondheidsfanatisme dat, als was het een geloofsovertuiging, na de Verenigde Staten, nu ook West-Europa in zijn greep heeft: niet meer roken, alles light en cholestorol-arm.

v u MAGAZINE FEBRUARI 199d

LU

X

Prof.dr. A.J. Dunning: "Wij sterven?n niet niet meer plotseling en ongeweten, maar aan naar aan het eind van een lang, chronisch ziekte'an een proces met herhaalde ingrepen van verminderde meeropbrengst."

het geheel afgerond met een uur fit^^ nesscentrum per dag, en een ;n flink flink stuk joggen in het weekend. De gezondheidsgelovigen richten al hun zendingsijver op hun nog onbekeeribekeerde medemensen. En die ene afvallige afvallige (tóch weer gerookt of aangekomen) :komen) mag rekenen op afkeer en tomeloos ameloos misprijzen. Medisch regime Medicalisering, als fenomeenn nauw eidsmaverbonden met die gezondheidsmanie, is een andere manier waarop vekkenziekte en dood hun afschrikwekkende betekenis dwingend aan de m o en. Ter derne samenleving opleggen. ring, in Borg omschrijft medicalisering, navolging van anderen, als dee groeiende greep van de medische wetenamenleschap en technologie op de samenleenemen ving, en het tegelijkertijd toenemen van macht en prestige van dee medische stand. Het denken, het doen en het et spreken van de moderne mens worden in belangrijke mate bepaald door ioor zaken van ziekte en gezondheid: pijnid: pijntjes en klachten zijn vaste thema's van gesprek op het werk en1 tijdens verjaarsvisites; maatschappelijk lijk ingrijpende beslissingen - bij bijvoorbijvoorbeeld het krijgen van een baan, an, ontslag, of inzake de geldigheid van een

sportprestatie - worden op basis van medische keuringen genomen; m e dische kwesties zijn belangrijke onderwerpen in bijvoorbeeld damesbladen, consumentengidsen en tvprogramma's, terwijl de medische entourage van een ziekenhuis tegenwoordig de ideale plek lijkt voor succesvolle tv-series. Het zijn allemaal voorbeelden die illustreren hoezeer het hele leven, in feite sterker dan ooit, in het teken staat van ziekte en dood. Tegelijkertijd zijn het uitingen van een 'medisch regime' (de term is van socioloog A. de Swaan) waaraan de m o derne mens zich willoos onderworpen heeft, om zo met zijn diepgewortelde doodsangst in het reine te komen. Dat medisch regime is streng, vanzelfsprekend, onontkoombaar en duldt geen tegenspraak. Want in ruil voor de hoop op een gezond en lang leven en een pijnloos sterven, heeft de clientèle en daaronder valt zowel de daadwerkelijke zieke, als de potentiële patiënt - het recht op weerwoord en meebeslissen ingeleverd aan de poort van het gezondheidsparadijs, De autonomie van de medisch stand is daardoor groot, schrijft Ter Borg: " O m hun werk nog beter te kunnen doen verzinnen de medici steeds nieuwe taken voor zichzelf en die worden hen ook gegeven. Vooralsnog bepalen zij zelf de grenzen van wat zinnig is en wat niet meer, daarin gesteund door een onverzadigbaar publiek." Dat publiek is vooral zo

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen