VU Magazine 1994 - pagina 320

Een meisje uit Malawi dat aan een jodiumtekort lijdt, ondergaat een intelligentietest Door een gebrek aan jodium in het lichaam kan de intelligentie sterk verminderen.

10

komt doordat in deltagebieden weinig jodium in de grond zit. In sommige gebieden in Nederland neemt zelfs zestig procent van de vrouwen en vijfendertig procent van de mannen te weinig jodium in het lichaam op; dat leidt in de groep van mensen met een jodiumtekort bij 35 procent van de vrouwen en achttien procent van de mannen tot krop. Het gaat hierbij om tekorten die uiteenlopen van mild tot zeer ernstig. Het meest bekende gevolg van jodiumgebrek is de vergrote schildklier of krop, een verschijnsel dat al op fresco's van zesduizend jaar oud valt waar te nemen. Maar de laatste tien jaar is ontdekt dat jodiumtekort ook de intellectuele ontwikkelmg van kinderen verstoort. Een licht tekort kan het intelligentiequotiënt met tien tot vijftien punten verlagen, terwijl een ernstig jodiumtekort bij zwangere vrouv/en leidt tot de geboorte van geestelijke gehandicapte kinderen. "De vorming van de hersenen is afhankelijk van voldoende schildklierhormoon dat jodium n o dig heeft", verklaart Maberly deze schade aan het centraal zenuwstelsel. Een gebrek aan het micronutriën-

v u MAGAZINE SEPTEMBER 1994

tentrio ijzer, jodium en vitamine A kan dus een zware wissel trekken op de gezondheid van een samenleving. De Wereldbank rekende in 1993 voor dat een ontwikkelingsland met 50 miljoen inwoners door tekorten, zoals die in Azië bestaan, 11.000 gehandicapte kinderen erbij krijgt en 20.000 kinderen, 1,3 miljoen mensjaar werk en 350.000 studiejaren verliest.

Bakkerszout De verborgen honger kent verschillende oorzaken. De verklaring voor het wereldwijde jodiumtekort is relatief eenvoudig. Bodem en water is in veel landbouwgebieden arm aan jodium, waardoor de mensen dit nutriënt in hun voedsel ontberen. In Nederland is het bakkerszout wel gejodeerd maar het consumptiepatroon is zodanig veranderd dat er toch weer tekorten ontstaan. Zo is de consumptie van bijvoorbeeld brood afgenomen met een verminderde jodiumopname als gevolg. Voor gebrek aan vitamine A en ijzer zijn diverse oorzaken. Veel mensen in ontwikkelingslanden eten te wei-

nig groente, fruit en vlees om voldoende ijzer of caroteen en retinol twee vormen van vitamine A - binnen te krijgen. Dit kan puur een kwestie van armoede zijn. Daarnaast verliezen vrouwen door menstruatie veel ijzerrijk bloed en kunnen ook tropische darmparasieten en -infecties gebrek aan ijzer en vitamine veroorzaken. Maar volgens prof. dr. Clive West, buitengewoon hoogleraar aan de Emory Universiteit van Atlanta en docent aan de Landbouwuniversiteit Wageningen speelt ook de beschikbaarheid van vitamine A en ijzer in het voedsel een belangrijke rol. "De bereidingswijze van voedsel en verkeerde eetgewoonten kunnen ertoe leiden dat niicronutriënten eenvoudig niet door het lichaam opgenomen worden." Zo dacht men dat de gemiddelde Indonesiër in principe voldoende vitamine A consumeerde. Nader onderzoek wees echter uit dat deze toch te weinig vitamine A in het lichaam had. "Er loopt nu een onderzoek naar voedingsgewoonte om uit te zoeken wat hiervan de oorzaak is." zegt West. Bekend is dat aanwezigheid van zink, vitamine E of olie de beschikbaarheid van vitamine A bevordert. Net zoals men inmiddels weet dat zuur en vitamine C de opname van ijzer uit vlees of groente bevordert en het drinken van thee tijdens het diner de ijzeropname remt.

Armoedeprobleem Het beëindigen van de verborgen honger van twee miljard mensen lijkt een bijna onmogelijke opgave. Voedingsgewoontes of manieren van koken zijn beïnvloedbaar. Maar hoe valt te realiseren dat de bevolking meer vlees of groente krijgt? Eigenlijk is dat de kern van het vitamine A- en ijzerprobleem. Het raakt de problematiek van de 'zichtbare' honger: er is voldoende voedsel op aarde voor alle vijf miljard mensen. En tóch hebben vele miljoenen honger. Micronutriëntentekort is met name een armoedeprobleem. Niettemin zijn de meeste landen optimistisch. In 1992 stelden 158 landen, waaronder Nederland, zich ten doel vóór het einde van deze eeuw het micronutriëntenprobleem in eigen land te elimineren. Ze ondertekenden in R o m e een verklaring waarin ze zichzelf oplegden om vitamine A- en jodiumtekorten met

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen