VU Magazine 1995 - pagina 492

gelijkt voelen omdat hun onderzoek geen steun krijgt. Heel vaal<; is het terecht dat die steun uitblijft. En ik moet oppassen dat ik niet bij die club kom te zitten. "Van mijn collega's krijg ik zelden commentaar op mijn columns. Ze zullen niet altijd iets negatiefs durven te zeggen. Als er wat wordt opgemerkt, dan gaat het van: déze week was het wel leuk, Ad. Ik denk dat de meesten denken dat doodzwijgen maar het beste is. Ik krijg een stuk of vier brieven per column. Op mijn stuk over Greenpeace kreeg ik veel meer reacties; ik heb zelfs voor het eerst in mijn leven een anonieme brief gekregen."

zeggen dat het om een belangengroepering gaat en niet om een wetenschappelijke club. Maar ja, zeg ik dan, beweer dan niet dat alles wat je doet wetenschappelijk verantwoord is." Wat er gebeurde was dat zowel Greenpeace als de Franse regering elk hun eigen blik wetenschappers opentrokken. "la, erg hè? Het zou zo moeten zijn dat er voorafgaand aan de beslissing om zo'n proef te nemen een groepje onafhankelijke wetenschappers wordt gevraagd naar hun mening over de gevolgen van een dergelijke test. Zónder dat ze meteen hoeven te zeggen of ze voor of tegen zijn."

Het valt me op dat u het in uw columns zelden heeft over uw eigen vakgebied. "Ik ben me er zó van bewust dat natuurkunde ontzettend moeilijk is. Ik probeer het weleens uit te leggen, hoor, en ik vind dat ik daarin niet eens zo slecht ben. Maar ja, dan haken zóveel lezers af. Ik probeer tussen de regels door zoveel mogelijk denkwijzen van de natuurkunde over te brengen, maar ik ga niet proberen alles uit te leggen."

Vindt u dat natuurkundigen voldoende worden gehouden aan de beloften die ze hebben gedaan} "O nee. In het algemeen worden wetenschappers helemaal niet gehouden aan de beloften die ze voor toepassingen van hun val<gebied hebben gedaan. Maar daarover malden ze zich totaal niet druk. Dat vind ik heel erg."

Die Greenpeace-column was een aardig voorbeeld van de manier waarop natuurkunde dichtbij de belevingswereld van mensen is te brengen. Want uiteindeliik ging die column over de beroerde reputatie die de natuurwetenschappen bij het publiek hebben. Na lezing vraag je je af: hebben atoomfysici voorgoed het imago van de natuurkunde verknaldi "Dat is een goede vraag. In 'Physics Today' stond kort geleden een artikel waarin iemand de gedachte opperde dat natuurkundigen eigenlijk hun excuus zouden moeten aanbieden voor de uitvinding van de atoombom. "Wat ik daarvan vind? Weet je, mijn favoriete antwoord is: 'ik weet het niet'. Er zijn zo ontzettend veel vragen die ik niet kan beantwoorden. Het lijkt me heel lastig om te denken dat je kennis kunt achterhouden. Die atoombom was er vroeg of laat toch wel gekomen."

Hebt u die opvatting de afgelopen jaren bevestigd gezien? "fa. Ik heb me ontzettend geërgerd toen ik op televisie hoorde hoe de activiteiten van CERN in Geneve als het ware worden verkocht door te beweren dat ze daar het ontstaan van het heelal aan het ontrafelen zijn. Alsof daar het bewijs van de oerknaltheorie gevonden gaat worden. De hoge-energiefysica heeft de kosmologie heus niet nodig om zich te bewijzen. "Maar wat ik helemaal de spuigaten vind uitlopen, is de omgang van natuurkundigen met de maatschappelijke toepassingen van hun onderzoek. Hoe mijn vakgenoten zich laten ringeloren en misbruiken door hun werk met allerlei toepassingen te rechtvaardigen. Ik vind het gênant om te zien hoe vooral in de vaste-stoffysica middelmatige natuurkunde kan worden verkocht. Slechts weinigen zijn in staat deze ontwikkeling te doorzien. "

Heeft de natuurkunde een knauw gekregen door die kernproeven? | "la, absoluut. Maar ter overweging wil ik het volgende zeggen, en hierin ben ik heel rechtlijnig. De koningin gaat naar Indonesië en geeft Soeharto een hand. Soeharto heeft een paar miljoen doden op zijn geweten. Zijn regime is heel wreed. Maar ja, we moeten nu eenmaal handel drijven met Indonesië. Die Chirac is ook mijn vriend niet, maar hij is democratisch gekozen. Voor de goede orde: ik ben tegen die kernproeven. Maar als ik deze twee gevallen tegen elkaar afweeg, dan denk ik: wat zijn mensen toch emotioneel. "Mensen zijn heel irrationeel tekeergegaan tegen die kernproeven. Onder I Mitterrand werden ze ook al gedaan, en het protest daartegen viel in het niet bij wat we nu hebben gezien. Ik weet niet wat wij als natuurkundigen daar tegenover moeten stellen. In deze woestijn van emoties en onwetendheid moet de wetendheid toch maar af en toe proberen te overtuigen. Ik vind het gewoon eng dat een organisatie als Greenpeace zoveel invloed heeft. Anderen

"Mi/22 favoriete antwoord is: 'ik weet het niet'. Er zijn zo ontzettend veel vragen die ik niet kan beantwoorden."

WETENSCHAP,

CULTUUR

Noem eens wat valse beloften. "Supergeleiding bij kamertemperatuur, nieuwe materialen, toepassingen van katalyse..., onderwerpen waarmee talloze mensen al tientallen jaren bezig zijn en die geen stap verder zijn gekomen. Maar morgen komt de doorbraak, hoor je steeds. "En wat het gekke is: dit maatschappelijk tijdsgewricht vraagt erom. De politiek wil het, zelfs Rudolf de Korte kon het woord 'materialen' uitspreken toen hij minister van Economische Zal<en

was. "Begrijp me goed, ik heb niets tegen 1 toegepast onderzoek, maar als je blijft hameren op de mogelijkheid van toepassingen, dan laat je het kwaliteitsoordeel gemal^kelijker varen en dan wordt minder goed werk ook gemal<;kelijker ondersteund. "In andere landen is het overigens nog veel erger dan hier. Het is een bekende anekdote dat de ene Amerikaanse wetenschapper aan de andere vraagt: 'What if you can't

et) SAMENLEVING

10

- NOVEMBER

199^

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen