VU Magazine 1996 - pagina 174

PRIESTER ZONDER BOODSCHAP Koos

NEUVEL

Martin Heidegger (1889-1976) staat hekend als een grootste denkers van deze eeuw. Maar ook als nazi. alliantie tussen het fascisme en de filosoof is vooral gevolg van een misverstand. Ze waren niet in staat taal te verstaan. Misverstand alom.

D

e parodie was perfect. In de roman 'Hondejaren' steekt Güntei Grass de draalt met het jargon van Heidegger door een soldaat op te voeren die helemaal in de termen van de door h e m verafgode filosoof denkt. Halfgare in de schil gekookte aardappelen noemde hij 'zijnsvergeten knollen' en als hij herinnerde aan iets wat een paar dagen geleden gebeurd was, verzuchtte hij: "Wie denkt nog aan het gedachte." Maar bovenal gebruikte hij het woordje existeren te pas en te onpas: "Existeer mij eens een sigaret. Wie gaat ermee bioscoopexisteren? Als je niet onmiddellijk je bek houdt, existeer ik je er een." In de roman wordt het jargon van Heidegger uiteindelijk gebruikt als een codetaal in de oorlog, bedoeld om geheime boodschappen door te geven en de vijand om de tuin te leiden. Boodschappen als: "Niets wordt lopend navoltrokken en gesubstantiveerd. Het met vertezin doordesemde Niets openbaart aan alle frontsectoren de angst. De angst is daar. De angst beneemt ons het woord. Einde." De parodie is ook niet zo moeilijk. Heidegger is er geknipt voor om op de hak te worden genomen, een makkelijk doelwit. Hij is een schrijver van orakeltaal, spreker van een zelfbedacht brouwsel dat slechts oppervlakkige verwantschap toont met de normale omgangstaal. Geen filosoof die zo duister kan schrijven als Heidegger - en de filosofie heeft toch al een rijke traditie aan duisterheid. Hij is een onleesbaar WETENSCHAP,

auteur, het bestuderen van zijn werk is een vorm van strafwerk - eigenlijk behoor je als verstandig mens jezelf of iemand anders zoiets niet aan te doen. In ieder geval is hij een auteur die mij altijd met een diepe weerzin vervuld heeft. Heidegger valt gemakkelijk als bedrieger te ontmaskeren. Volgens beproefd recept kijkt de satiricus dwars door de diepzinnigheid heen, en ontwaart daarachter alleen maar platheid en banaliteit. Het verhevene wordt omlaag gesjord. De grote woorden blijken van binnen hol, lege tekens van imponeerzucht. Veel vertoon en weinig inhoud. Maar wilde de filosoof ook werkelijk iets diepzinnigs zeggen? Had hij wel de pretentie veel inhoud te hebben? Rüdigei Safranski schreef een interessante maar bij tijd en wijlen ook onleesbare biografie; niemand ontkomt kennelijk aan de verzengende invloed van Heidegger. Maar het aardige is dat Safranski zo ongeveer het omgekeerde beeld laat zien van Heidegger als diepzinnig denker. Hij was veeleer de filosoof van het eenvoudige, alledaagse leven. Er valt eerlijk gezegd weinig omlaag te trekken, want de denker stond al met beide benen op de grond. Hij is simpelweg de filosoof van de platheid en de alledaagsheid. Een op buitengewoon knappe wijze intellectueel vermomde platheid en alledaagsheid, dat wel. Het jargon van Heidegger berust op vervreemding. Hij spreekt op een inCULTUUR

&> SAMENLEVING

- APRIL

1996

van de De het eikaars

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen