VU Magazine 1996 - pagina 444

Bart Voorzanger

Schoon ondergoed Ethiek is een poging systeem te brengen in een wolk van losse morele oordelen. Echt lukken wil dat nooit. Maar of dat erg is?

Deze zomer zond de Evangelische Omroep een film uit over twee joodse mannen, vrienden, die elkaar na de oorlog in Canada weer ontmoetten, en flink wat bij te praten hadden. Ze kenden elkaar uit het vooroorlogse Polen, waar ze samen aan een jeshiva studeerden. Een van hen brak die studie af omdat hij van het geloof vervreemde. De ander bleef zijn traditie trouw, en hun naoorlogse gesprek is voor een deel een twistgesprek - zo heet de film dan ook - over de zin en de waarde van de godsdienst. De orthodoxe man benadrukt het morele belang van het geloof. Als onze morele overtuigingen niet gegrondvest zijn m iets hogers, iets universeels, dan zijn het niet meer dan persoonlijke voorkeuren. Wat zou men nog kunnen zeggen tegen iemand als Hitler wanneer elke verwijzing naar iets dat ons en hem te boven gaat onmogelijk is? "Ik vind het belangrijk om te leven, hij vindt het belangrijk dat ik sterf ... nou en?" De ander vertelt dan over een vrouw die hij na de oorlog in Parijs ontmoette: een Poolse humaniste die Joden hielp

32

WCS OKTOBER

I996

onderduiken, gewoon omdat ze geloofde dat mensen elkaar moeten helpen. Zonder dat nu direct zo graag te willen weten waren beide mannen het over één ding eens: zonder geloof in iets groters komt de mens niet tot goede daden als het moeilijk wordt, en zonder dat 'groters' staan we met de mond vol tanden tegenover iemand die het goede afwijst. Wat dat groters precies is - God, De Mens, of nog iets anders - doet er niet zoveel toe. De grote verliezer in hun debat is de scepticus die zoiets groters ontbeert, en die niet inziet hoe de oordelen die men 'moreel' noemt meer dan persoonlijke voorkeuren kunnen zijn. Echt vreemd is dat overigens niet. De scepticus nam aan het twistgesprek geen deel. Hij is zo bruikbaar als voorbeeld van evidente verdwazing, dat vrijwel niemand hem als gespreksgenoot noodt. Is er zoiets mogelijk als een sceptische moraal? En wat kan een aanhanger daarvan zeggen tegen booswichten? Die vraag is niet alleen interessant tegen de achtergrond van het twistgesprek

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen