VU Magazine 1997 - pagina 34

handigde ze aan de producer van het televisieprogramma, maar in de uitzending zag hij er niets van terug. Zelf was Klass twintig seconden in beeld; de rest van het programma, dat een uur duurde, was gespeend van enige kritische noot over het vermeende Ufo-incident. Nog geen twee weken later mocht Klass met astronoom Carl Sagan opdraven bij cNN-presentator Larry King, in de vorm van enkele vooraf opgenomen sound bites. Die duurden samen welgeteld drie minuten m een programma dat twee uur in beslag nam. De rest was gevuld met Ufo-adepten. Ook de producer van Larry King had geen interesse voor Klass' documenten. Het maakt de Amerikaanse sceptici eigenlijk niet veel uit of het paranormale op televisie als feit of fictie wordt gebracht. In beide gevallen krijgt het publiek een verkeerd beeld van de wetenschap. Een aflevering van The X-Files is net zo schadelijk als een documentaire waarin geen sceptisch wederhoor is toegepast. Beide genres zijn in opmars. De paranormale 'hersenspoeling' (in de woorden van Philip Klass) van het publiek vindt sinds kort ook plaats op andere plekken: Walt Disney World in Orlando heeft inmiddels een attractie die Alien Encounters and Extra-TERRORestrial Experience heet. Een scepticus zul je er nooit zien. M a a r t e n Spanjer

Waarom krijgt de sceptische boodschap zo weinig weerklank m de populaire media? Het antwoord op die vraag is eenvoudig, althans in de ogen van de verslaggevers die het Wereldcongres van sceptici in Buffalo volgden. De ontnuchterende boodschap van een beweging van angry old men is minder televisiegeniek dan de magische handen en dromerige ogen van een magnetiseur. Bovendien: in een wereld met veel meer astrologen dan astronomen lijkt het wetenschappelijke zendingswerk bij voorbaat vechten tegen de bierkaai. Daarnaast vulden enkele seksistische opmerkingen van een verklaarde vrouwenhater in de congreszaal meer redactionele ruimte in het respectabele tijdschrift New Scientist dan de opmerkingen van menige spreker - hetgeen vooral iets zegt over de laatste. En een brallerige godsdiensthater in de bus doet de sceptische zaak ook al geen goed. In ons land komen bestuursleden van Skepsis regelmatig in televisieprogramma's opdraven om tegengas te geven bij meldingen van vermeende paranormale verschijnselen. Vaak gaat het zó, weet voorzitter De Jager uit eigen ervaring: mensen vertellen omstandig over hun buitengewone belevenissen, de scepticus mag alles in anderhalve zin weerspreken en huppekee, daar draait de aftiteling alweer door het beeld. In Buffalo rapporteerden de sceptici over soortgelijke belevenissen. Te zien was een video-opname van een talkshow, waarin csicop-voorzitter Kurtz door het aanwezige publiek wordt uitgejoeld, omdat hij zijn lach niet kon inhouden terwijl een reïncarnatietherapeute een 'behandeling' uitvoerde bij een studiogast.

34

wcs

JANUARI/FEBRUARI

1997

Enkele maanden geleden reikte de Stichting Skepsis een prijs uit aan acteur/presentator Maarten Spanier, die in een reeks programma's allerhande alternatieve therapiegroepen bezocht. Naar aanleiding daarvan verscheen een ingezonden brief in de Arnhemse Courant, die in zijn geheel werd overgenomen in het jongste nummer van het blad Paravisie. In de brief werd Skepsis afgeschilderd als een sektarische beweging van rechtlijnige wetenschappers die er louter op uit zijn paranormale verschijnselen de grond in te boren. Een dergelijk verwijt treft ook het Amerikaanse CSICOP: de sceptici zouden onvoldoende open staan voor zaken die (nog) niet binnen de wetenschappelijke denkwereld passen. De strategie van het genadeloos afbranden van paranormale claims {debunking geheten), is met name populair onder Amerikaanse sceptici, maar verliest terrein. Het gevaar bestaat immers dat csicop door de media als een extremistische groepering wordt gezien die niet door de brede academische wereld wordt gedragen. De sceptici vinden het nu al erg genoeg dat hun opvattingen simpelweg naast die van 'paranormalen' wordt geplaatst, alsof de een gelijkwaardig is aan de ander. Wetenschap is niet langer de basis van het denken, het is gewoon een andere kijk op de zaak. Wetenschappers hebben de samenleving immers niet alleen veel goeds, maar ook veel kwaads gebracht. Waarom zouden zij de wijsheid in pacht hebben? In Buffalo werd de hoop gevestigd op de jeugd. Als we die op school kritisch leren denken, menen de sceptici, dan zullen ze het paranormale vanzelf minder onbevangen tegemoet treden. De huidige X-Files generatie kan als verloren worden beschouwd, maar wellicht dat er in de toekomst meer jonge zieltjes voor de rede vatbaar zijn. Skepsis-voorzitter Cees de Jager is optimistischer dan veel van zijn Amerikaanse collega's. "Ik geloof dat het tij zich wel zal keren, al weet ik niet zeker of ik dat nog meemaak. Op een zeker moment hebben de mensen er genoeg van. Het zal echter nooit lukken paranormaal geloof helemaal uit te bannen. Volgens mij was het Eiedeiik de Grote die ooit zei: "De domheid zal altijd bij ons blijven". fotografie: Lenny Oosterwijk, m e t dank aan Neiis, H e t t y en Rob

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen