Encyclopedie der Heilige Godgeleerdheid - pagina 280

Afd.

272

Theologie

§ 90. ERNESTI.

III.

aan haar smadelijk bankeroet voorafging den stoot

die

,

Hfst.

2.

,

en toen deze machtige denker op 6 December 1740, na de

gaf;

terugroeping

ballingschap, zijn triomfalen intocht in het

zijn

uit

Halle der Piëtisten hield, symboliseerde zich hierin slechts de vol-

komen

nederlaag,

die

aan

gading

straks

op

elk

punt van

de

conservatieve

Theologie van

alle

het breede slagveld te wachten

stond. Gelijk de Piëtisten aan de orthodoxe Theologie de belang-

en sympathie van de vromen onder de kleine burgerij ont-

stelling

roofd hadden

zoo ontstal het Wolffianisme haar de instemming der

,

meer beschaafde klasse vertwijfelen

te

vertwijfeling, dat ze niet beter

na kort

het ook heftig

zij

,

losophie in de behield

op

,

armen

aan zichzelve

beter

waande

te

kunnen doen, dan

tegenstribbelen

,

,

zelf-

zich,

der Wolffiaansche Phi-

werpen. Ze zou dan minder, maar wat ze

te

rechtstitel

meer het testimonium

maar de

zij

het was in deze periode van moedelooze

en

;

deze verlatenheid begon

in

;

bezitten

en die rechtstitel zou niet

,

Sancti, noch de Schriftautoriteit,

Spiritus

demonstratie- mathematica zijn. Dit

was den zwakken Theo-

logen dier dagen een pak van het hart. Ze zouden dan nu voort-

op

aan,

schappen konden.

van gelijkheid met de helden der overige weten-

voet

meetellen

,

En

ze

als

geleerden

,

maar van verre

vermoeden

te

ginsel verloochend

de ratio

,

als

,

hoe hiermee hun theologisch bemeesteresse erkend was

durende slinking van het kleine kapitaal moest

straf

hun beweringen bewijzen

die

sloten dien koop, zonder aanvankelijk althans ook

zijn

,

,

en voort-

dat nog gered scheen

,

de

voor hun beginselloosheid. Alras bleek het dan ook

„een afloop van zeer

wateren".

snelle

De

Philosophie had in minder

dan twintig jaren heel de Kerk veroverd, en hoe ook onder de Wolffianen nog enkelen het Supranaturalisme poogden te mainteneeren in

,

toch sprak het vanzelf, dat Wolff 's systema den Rationalisten

de hand moest werken,

alleenheerschappij ,,

te

om hun

eerst de

hegemonie, straks de

geven, tot eindelijk Kant opstond, en hun

essentia entis possibilitate eius intrinseca absolvitur" als een spin-

rag wegvaagde. Niet eerst door Kant dus, maar door Wolff reeds

waren de ancilla

de

S.

rollen

geworden

omgekeerd ,

:

de philosophie was regina de theologie ,

en tegenover den hoeksteen der Reformatie dat ,

Scriptura als lapis Lydius in het rijk der waarheid was, gold

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen