Jaarboek 1970 Vrije Universiteit Amsterdam - pagina 34

tijd en historiografie. Deze wisseling van leerstoel was hem welgevallig, want evenmin als Van Schelven is Smitskamp ooit een „middeleeuwer" geworden. In 1967 verwisselde hij nog eens van leerstoel: in het kader van een herverkaveling van leeropdrachten werd hem, met behoud van de opdracht voor historiografie, de vaderlandse geschiedenis van de nieuwe en de nieuwste tijd toevertrouwd. Het is, dunkt mij, niet te gewaagd te veronderstellen, dat hij daarmee terecht was gekomen op het terrein, waarop hij het liefst bezig was. Immers, daar vond hij de gestalten, stromingen en ontwikkelingen, die hem in het bijzonder boeiden en waarmee hij zich bij voorkeur occupeerde, terwijl deze periode hem bij uitstek de gelegenheid bood om de invloed van de „strijd der geesten" op het historisch gebeuren te onderzoeken en te tonen. Tegen deze achtergrond wil ik thans iets nader ingaan op de schriftelijke nalatenschap van Smitskamp. Welk beeld van de historicus Smitskamp treedt daaruit naar voren? In de eerste plaats dan vindt hetgeen zo juist is opgemerkt daarin een bevestiging. Op een enkele uitzondering na hebben zijn geschriften als ondertoon de opvatting, dat voor een christenhistoricus de geschiedenis primair een strijd der geesten is. Dit zijn zijn eigen woorden, gesproken in een interfacultair college in 1948, dat handelde over het ,,Nationalisme". Hij vond dit daarom met name een aantrekkelijk onderwerp, omdat het in aanraking bracht met de invloed van overtuigingen, beginselen en idealen op de loop der geschiedenis. Dit was niet zo maar een gelegenheidsuitspraak. Herhaaldelijk heeft hij zich in deze geest uitgelaten. Zo ook in zijn proefschrift, waarin hij aan Groen van Prinsterer als historicus grote betekenis toekende, omdat deze door de Calvinistische traditie - in gezuiverde vorm - weer tot nieuw leven te brengen daarmee zulk een voor de geschiedenis en in het bijzonder voor die van Nederland uitermate belangrijk element in het licht had gesteld. Hoe belangrijk Smitskamp dit element zelf vond, kan blijken uit een der bij het proefschrift gevoegde stellingen, waarin hij poneerde, dat voor een periodisering der vaderlandse geschiedenis godsdienstige stromingen een beter criterium waren dan staatkundige. Dit is voldoende om te laten zien, dat wat zijn leermeester Van Schelven hem had voorgehouden tot een eigen overtuiging was geworden. En men kan veilig aannemen, dat zijn diepgaande bestudering van de gedachtenwereld van Groen van Prinsterer daarop ook van grote invloed is geweest. Voor deze was immers ook de geschiedenis de verwerkelijking van ideeën in de zin van overtuigingen, beginselen en denkbeelden. Nog een ander algemeen kenmerk van Smitskamp als historicus treedt uit zijn schriftelijke nalatenschap naar voren. Dit betreft zijn opvatting over de taak van de historicus en de functie van de geschiedeniswetenschap. Daarover heeft hij zich met zoveel 32

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen