1906-1907 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 145

131 kennen, niet lichamen in 't algemeen. ,Zware lichamen" is de bepaling van een idee door eene idee. Wij zien verder honderden lichamen vallen, maar nooit nemen we een vallend lichaam waar, dat absoluut geen weerstand ontmoet; de ,vrije val" is een idee; want, is ook de ruimte zelf, die de ervaring mij leert kennen, geen idee: wanneer ik over ruimten in 't algemeen spreek, is dat zeker wel eene idee; dat „evenredig" een idee is, behoeft voor wie even nadenkt, geen nadere aanwijzing. Evenmin is het noodig te betoogen, dat „tijden" in den aangehaalden zin eene idee is, en „vierkanten der tijden" nog veel meer. Het is dus klaar, dat de aangehaalde zin niets anders is dan eene idee, die de verhouding, d. i. eene idee, van andere door ideeën bepaalde ideeën uitdrukt. Dit is zelfs zóó zeker, dat de genoemde wet van de dingen, zooals wij ze in de ervaring waarnemen, strikt genomen niet geldt." i) Dit vooropgesteld, wordt 't meer voor ieder verstaanbaar als Gerrit Jan Mulder in zijne rede „over de stoffelijke wereld" betoogt: 1. dat de stoffelijke wereld eene aanleiding is tot kennis die waarachtig is; 2. een middel tot verstandelijke ontwikkeling, dat nooit faalt; 3. een bron is van hooger genot voor den geest; 4. een grondslag van schepping van heerlijke gewrochten door het menschelijk verstand; 5. een weg is van opvoering tot het bovenzinnelijke. ^) Type, orde, familie, geslacht, soort: dat is metaphysica. Zeker, maar metaphysica is de basis van alle menschelijke kennis. Zij steunt op waarneming van gelijkheid en ongelijkheid: „On admet généralement, aujourd'hui, que la connaissance se reduit a la perception d'une dissemhlance ou d'une ressemblance entre deux OU plusieurs choses. Cela signifie que les choses doivent être au moins au nombre de deux pour qu'il y ait connaissance. Il nous serait impossible, malgré tous nos efforts, de réaliser pleinement dans la conscience l'idée d'un objet unique sans aucun rapport avec un autre. Nous ne pouvons nous rendre compte d'une chose, nous ne 1) J. Woltjer, Wetenschap en Wereldbeschouwing. Zie Almanak van het Studentencorps der Vrije Universiteit, 1906, pag. 11 —13. 2)

Gr. J. Mulder, Over de stoftelijke wereld. 1845. 6eu Todschr, I.

9*

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen