1948 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 147

139 organiste en heeft in binnen- en buitenland concerten gegeven. Uit dit tweede huwelijk zijn twee zoons en een dochter geboren. Op 16 September 1946 is Sir J a m e s J e a n s op zijn landgoed Cleveland Lodge te Dorking overleden aan coronaire thrombose. Het laatste jaar had hij al telkens hartaanvallen gehad. Als gevolg daarvan had hij zich in zijn werkzaamheden moeten beperken, maar overigens genoot hij ook toen nog een vrij goede gezondheid. Zijn laatste levensuren heeft hij echter ondragelijke pijnen moeten doorstaan. J e a n s ' zuiver wetenschappelijk werk heeft ten dele betrekking op de natuurkunde en ten dele op de sterrenkunde. W a t dit laatste terrein betreft heeft hij zich vooral verdienstelijk gemaakt door zijn onderzoekingen over vormen van evenwicht bij roterende, aan zwaartekracht onderworpen, onsamendrukbare en samendrukbare massa's en hun stabiliteit. Het moeilijke probleem van P o i nc a r é 's ,,peervormige" figuur van een roterende vloeistof bracht hij tot oplossing, waarbij hij aantoonde, dat Sir G e o r g e D a r w i n zich had vergist, toen hij deze vorm als stabiel beschouwde. Uitgaande van deze nu aangetoonde instabiliteit, onderstelde J e a n s , dat dubbelsterren zouden ontstaan door een catastrophe als gevolg van de splijting van roterende massa's van de orde van grootte van een ster. Ook gaf hij een verklaring van de vorm der spiraalnevels. Hij wees er namelijk op, dat roterende samendrukbare massa's in het algemeen een lensvormige gedaante zouden aannemen met een scherpe aequatoriale rand. Hij stelde zich voor, dat spiraalnevels ontstonden doordat in twee tegenovergestelde punten van de rand, als gevolg van de getijdewerking van de rest van het heelal, materie naar buiten werd geworpen. J e a n s kwam tot de conclusie, dat niets wat geleek op een zonnestelsel of een systeem van een groot lichaam met vele kleinere die zich daaromheen bewogen, zou kunnen ontstaan als resultaat van een zuivere rotatie. Het ontstaan van ons zonnestelsel schreef hij toe aan de getijde-invloed van een passerende ster, die uit de primitieve zon materiestromen zou hebben doen ontstaan, welke zouden gecondenseerd zijn tot planeten. Hij gaf aan op welke wijze daarbij verklaard kan worden, dat de zwaarste planeten op middelmatige afstanden terecht zijn gekomen, de kleinere verder weg en meer naar binnen. J e a n s was van mening, dat dergelijke ontmoetin• gen van sterren als waardoor hij het zonnestelsel ontstaan denkt, in de natuur uiterst zelden zullen voorkomen. J e a n s ' bijdrage tot de cosmogonie is niet beperkt gebleven tot speculaties. Zijn Problems of Cosmogony and Stellar Dynamics (1919) .— waarmede hij de Adams' Prize verwierf — bevat de kern van vele fundamentele berekeningen en exacte theorieën op dit gebied, die de grondslag moeten vormen voor toekomstige onderzoekingen. Daarbij zal dan ook het verschijnsel van het uit-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen