1971 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 211

G. A. LINDEBOOM

159

worden gebracht — daar had hij zich zelve aan schuldig gemaakt. „Ge zult bij Descartes naar Descartes moeten zoeken". Op geneeskundig gebied had deze weliswaar een zekere verdienste door reeds zeer vroeg, in 1637, toen de Sorbonne er nog niets van wilde weten, Harvey's nieuwe leer van de bloedsomloop — het uitgangspunt van de ontwikkeling der moderne fysiologie — te aanvaarden, maar dan toch weer met een wezenlijke verminking, door de uitdrijving van het bloed niet tijdens en door de samentrekking der hartspier aan te nemen, maar tijdens de relaxatie, tengevolge van de antieke opvatting van het opbruisen van het bloed door de calor innatus van het hart. Ondanks zijn anatomische onderzoekingen op stukken vlees, die hij bij de slager haalde, had Descartes slechts een zeer onvolkomen kennis van de ontleedkunde. Zijn voorstelling van de hersenen met de pijnapperklier als zetel der ziel was zo gebrekkig en onjuist, dat de geniale Deen Niels Stensen, Steno (1638 -1686) daardoor ook is gaan twijfelen aan zijn gezag op metafysisch gebied: het begin van een geestelijke ontwikkeling, die tenslotte tot zijn overgang van het Lutheranisme naar het Katholicisme leidde. En toch, en toch was Boerhaave veel meer bevangen in de geest van het Cartesianisme dan hij zich zelf bewust was. Als een klein symptoom, van aan-wijzende doch geen e-wijzende kracht, kan het feit dienen, dat de gedachte aan een wetenschappelijke psychosomatiek nimmer is opgekomen bij hem, de gevierde arts, die zijn praxis uberrima, zoals Halier haar noemt, zeker niet het minst te danken had aan zijn menskundig optreden en praktisch-zielkundig inzicht. De invloed van het lichaam op de ziel, of van de ziel op het lichaam is in Boerhaaves pathologie zelfs niet pro memorie uitgetrokken. Een diepere trek van beïnvloeding door Descartes is wel te bespeuren in het mechanistisch karakter van Boerhaaves conceptie der geneeskunde. Minder dan door de ontdekking van nieuwe ziekten en symptomen — al beschreef hij dan als eerste, en meesterlijk, het dodelijk ziektebeeld van de spontane scheur van de slokdarm bij de Graaf van Wassenaar, Admiraal der Republiek, bij wie hij zelf met vaardige hand de sectie verrichtte — minder dan door feitelijke bijdragen heeft Boerhaave zich verdienstelijk gemaakt door orde te scheppen in de verwarring, waarin de geneeskunde zijner dagen zich bevond. De zeventiende eeuw had door proefnemingen, door het gebruik

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen