Voor bepaalde tijd. Lustrumboekje Faculteit der Letteren 2005 - pagina 13

Het ei van Kuyper en

opvattingen uitvoerig aan bod. En als een soort toegift - het was

inmiddels al juni geworden - behandelt Kuyper het onderwerp 'ety-

mologie', waarbij de oud-leerling van De Vries en Te Winkel ook in-

gaat op de "historie onzer spelling"; daarnaast komt onder meer de

problematiek van de geslachten van Nederlandse woorden aan de

orde, een van de klassieke thema's uit de vroegere neerlandistiek.

Het onderdeel linguïstiek is althans in dit dictaat beslist minder

neerlandistisch dan wei eens door eerdere geschiedschrijvers is

gesuggereerd. Ik zou bijvoorbeeld zeker niet kunnen zeggen dat

Kuyper eenvoudigweg de opvattingen van zijn Leidse leermeester

weergeeft. Weliswaar vind je de slogan 'de taal is gansch het volk',

bekend van De Vries' grote Woordenboek der Nederlandsche Taal,

en het gedeelte over taaiverwantschap en taaitypologie lijkt zo

weggelopen uit de dictaten van De Vries, maar Kuyper blijkt zich

na zijn Leidse studiejaren te hebben verdiept in grote, algemene

werken over algemene taalwetenschap, zowel de Lectures on the

science of language van de populaire Engels-Duitse geleerde Max

Muller als Language and the study of language, het werk van diens

tegenstander, de Amerikaan W.D. Whitney. Dat waren boeken die in

de jaren zestig en zeventig van de negentiende eeuw verschenen

zijn.

En anders dan De Vries zet Kuyper aan het begin van dit deel van

zijn college een godsdienstig gekleurde definitie in. "Taal is de

wereld van gedachten, die het God belieft den menschen mee te

delen". En ongetwijfeld gesteund door de opvattingen van Max

Muller, die de taal als onweerlegbaar argument tegen het darwinis-

me beschouwde, poneerde Kuyper als dilemma: "De Heilige Schrift

of het darwinisme. Ziedaar de keuze". Die keuze was niet moei-

lijk, aangezien Kuyper ervan uitging dat God het denkvermogen

schept, en "daarmee iets van Zijne gedachten in ons". Hij illustreert

daarmee wat hij volgens dit dictaat benadrukt heeft, namelijk dat

oordelen tot stand komen al naar gelang het uitgangspunt. Hoe dit

ook zij, Kuyper begaf zich met dit onderwerp in een discussie over

het Darwinisme die actueel was en nog lange tijd de gemoederen

heeft beziggehouden. In de jaren dertig van de twintigste eeuw zal

de VU-neerlandicus Jacob Wille dit thema in een taalkundig debat

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen