Een hoeksteen in het verzuild bestel. De Vrije Universiteit 1880-2005. - pagina 127

der seksualiteit, het vraagstuk van de opvoeding der rijpere jeugd, in het algemeen de

cultuurproblemen van onze tijd.'+'s Over de te volgen strategie laat hij zich nauwelijks

uit. Aalders' brochure geeft aldus enerzijds aan wat de jongeren bezielde, anderzijds

waarom hun streven is mislukt. Hun vragen waren reëel, ze kwamen rechtstreeks voort

uit de tijd zelf Vond de kerk geen antwoorden, dan zou het haar moeilijk vallen moder-

ne mensen op hun levensweg te begeleiden. Daarom had het program van de jongeren

een hoge graad van urgentie. Maar ze konden het niet waarmaken. Ze waren niet van het

vereiste formaat, en ze genoten nog minder het noodzakelijke vertrouwen. Met name de

beschuldiging dat ze eigenlijk ethisch waren heeft sterk in hun nadeel gewerkt."*'^

Ze wilden dat niet zijn, doch gaven wel aanleiding tot het vermoeden. Aalders schrijft

zelf dat de gereformeerden genoopt zullen zijn tot samenwerking met anderen, om geza-

menlijk 'het wezen van het positief christendom te gaan verdedigen tegen de anti-

christelijke cultuurmacht onzer dagen'. Met name zal daartoe een milder oordeel over de

ethischen nodig zijn, dat meer in overeenstemming is met de eis van christelijke naasten-

liefde.*"' En met instemming haalt hij woorden van de hervormde voorman P.J. Krom-

sigt aan, dat gereformeerde theologen veel van de ethischen kunnen leren. 'De ethische

theologie zou niet zulk een macht geworden zijn in ons kerkelijk leven, indien zij geen

gewichtig waarheidselement vertegenwoordigde.'^'* De geringe logische kwaliteit van

deze stelling is niet de voornaamste zwakte van Aalders' citaat. Het grootste bezwaar is

dat hij nu geen verweer meer heeft tegen de aanklacht dat jongeren onder een nieuwe

vlag de oude ethische lading binnenhalen.

Om te slagen had zij haar vernieuwingsdrift moeten omzetten in een concreet pro-

gram. Dat was Kuypers kracht geweest. Overal waar zijn invloed doordrong werd de

verandering snel zichtbaar. De leiders van de jongeren hebben nooit veel meer gegeven

dan aanzetten en aanwijzingen.+'9 Grote woorden schuwden ze niet. Na de kritiek moest

de opbouw volgen, zei Aalders, en dan zou het gaan om niets minder dan een reforma-

tie."*^" Maar reformatie is actie, radicale verandering in denken en doen. De jongeren

kwamen aan het doen niet toe, en hun denken bleef van een zekere vaagheid overtrok-

ken. Ze hadden daar wel een eigen woord voor, en spraken graag van 'fris denken', een

modeterm van de jaren twintig."*^' Fris denken was de weigering zich te conformeren aan

de geest van zelfvoldaanheid en zekerheid, de besliste keuze tegen verstarring en vóór

beweging. De bedoeling van de jongeren is wellicht het zuiverst gevat door ds. H.S.

Bouma, die er de echo van Paulus' woorden in beluisterde: 'Niet dat ik het reeds verkre-

gen zou hebben of reeds volmaakt zou zijn, maar ik jaag ernaar of ik het ook grijpen

mocht.'-«^^ Paulus liet echter zijn lezers in Filippi niet in het onzekere hoe zij zich in die

jacht naar volmaaktheid hadden te gedragen. De jongeren stelden wel vragen, maar ble-

ven de antwoorden schuldig.

Daarom kon de toekomst niet aan hen zijn. Hun onbestemdheid maakte het de critici

te gemakkelijk, te meer omdat hun tegenstanders wel een concrete doelstelling voor

ogen hadden, namelijk de onverkorte handhaving van de gereformeerde traditie, zowel

ERVEN OF LENEN 1905-1926 123

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen