Een handvol filosofen - pagina 434
Geschiedenis van de filosofiebeoefening aan de Vrije Universiteit in Amsterdam van 1880 tot 2012
430 . VI E Vakfilosofische richtingen
In 2000 sprak Griffioen bij de viering van het vierentwintigste lustrum van de univer-
siteit de diesrede uit, getiteld Treinreis naar de toekomst. Pleidooi voor een proefon-
dervindelijk fdosof eren. Hij begon met de volgende openingszinnen: 'Het gaat van-
middag over de betekenis van filosofieonderwijs voor heel de universiteit. En dus is
het zaak zo spoedig mogelijk de hoofdrolspelers in het universitaire gebeuren in het
vizier te krijgen. We doen dat met behulp van de voorstelling van een gemeenschappe-
lijke treinreis'.^ Vervolgens gaf hij korte typeringen van de reisgenoten: de vakweten-
schappers vlakbij de ramen om vooruitkijkend naar het landschap dat zij passeren
nieuwe ervaringen op te doen en nieuwe dingen te ontdekken, filosofen die achteruit-
kijkend en reflecterend zich afvragen of ons vertrekpunt wel het juiste was en of de
wissels wel goed stonden, studenten die nog bezig zijn een plaatsje te vinden en mid-
delbare scholieren die zich ophouden in de gangpaden. Vervolgens constateerde hij
dat filosofen ook vooruitkijken, omdat reflectie op uitgangspunten en vooronderstel-
lingen deel uitmaakt van de oriënterende functie van de filosofie en vragen impliceert
omtrent de bestemming van de reis. Met behulp van het markeren van filosofische
stromingen en andere filosofische onderscheidingen komt een filosoof op zijn eigen
manier tot begripsvorming, maar niet zonder kennis te nemen en correcties te aan-
vaarden van vakwetenschappers. Maar onder vakwetenschappers komen van tijd tot
tijd ook discussies voor over theorievorming en methoden van onderzoek - discussies
over de grondslagen van een wetenschap, die kunnen uitlopen op 'een groot filoso-
fisch debat'. Dat vakwetenschappers komen tot een filosofisch debat impliceert de re-
levantie van filosofie voor hun werk. Zo'n debat impliceert ook dat filosofische reflec-
tie door vakwetenschappers volstrekt legitiem is en geen exclusieve bezigheid is van
filosofen.'
In universitair verband is filosofie organisatorisch in de Faculteit der Wijsbegeerte
ondergebracht, maar filosofie is naar haar aard van de hele universiteit. Zij speelt een
rol in het onderwijs in alle faculteiten. Als zodanig hebben filosofie en vakweten-
schap niet alleen het reflexieve gemeenschappelijk, maar ook het prospectieve: de er-
kenning van de student als reisgenoot die inzicht nodig heeft in de te volgen route en
derhalve in het oriënterend vermogen van de filosofie. Filosofieonderwijs aan stu-
denten moet hen uitnodigen om zelf filosofische inzichten te beproeven op hun le-
vensvatbaarheid. Deze opvatting impliceert dat filosofieonderwijs niet slechts het
doorgeven is van een bepaalde stof die elders en door anderen is uitgedacht, maar zélf
een vorm van filosoferen is.
Behalve de studenten zijn er ook nog de middelbare scholieren. In de denkbeeldige
treinreis werden zij in de gangpaden gesitueerd, maar ook zij hebben recht op een
zitplaats. Dat wil zeggen dat zij hun eigen en als zodanig volwaardige plaats in de fi-
losofiebeoefening hebben. Men moet het filosofieonderwijs op middelbare scholen
dan ook niet beschouwen als een aftreksel van universitair filosofieonderwijs of als
een vorm van toegepaste filosofie, maar als onderwijs dat zijn eigen oorspronkelijk-
heid moet ontwikkelen. Ook middelbare scholieren moeten leren wat hun ervarin-
gen en ideeën kunnen losmaken en teweegbrengen. In hun filosofische oriëntatie en
bezinning op uitgangspunten zijn ook zij op zoek naar de richting van hun leven en
naar authentieke vormen om hun leven in te richten. Zo zullen ook zij filosofische
inzichten beproeven op hun levensvatbaarheid. Vandaar de ondertitel van Griffioens
rede Pleidooi voor proefondervindelijk filosoferen.
teit', in Th. de Boer en S. Griffioen (red.), Pluralisme^ pp. 204-226.
2 Griffioen, Treinreis, p. 3.
3 Griffioen, Treinreis, pp. 6--/.
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Bekijk de hele uitgave van dinsdag 1 januari 2013
Publicaties VU-geschiedenis | 548 Pagina's
Bekijk de hele uitgave van dinsdag 1 januari 2013
Publicaties VU-geschiedenis | 548 Pagina's