De beteekenis van de omwenteling van 1795 - pagina 40

38 strijd is toen beslist ten gunste van de absolute neutraliteit, welke echter door de zinsnede over de Christelijke deugden werd gecamoufleerd. Ik ben mij echter zeer goed bewust, dat, wanneer men de vraag zou stellen, hoeveel, in den loop der geschiedenis sinds 1795, onze staat aan christelijk karakter ingeboet en hoeveel hij nog behouden heeft, er nog heel wat meer te onderzoeken zou zijn dan alleen het Lager Onderwijs. De andere takken van onderwijs zouden dan zeker ook niet verwaarloosd mogen worden. Doch er is zooveel meer, dat voor onderzoek in aanmerking komt, de verhouding van den staat tot de kerkgenootschappen en tot de zending, kwesties van eed en ambtsgebed. Zondagswetgeving, huwelijks-, strafwetgeving en wat niet al. •' Het te-niet-gaan van den Hervormden staat in 1795 heeft niet slechts de tijdgenooten, maar ook het nageslacht voor ernstige problemen geplaatst, hen inzonderheid, die ook bij veranderde omstandigheden den invloed van de Christelijke beginselen op staatkundig terrein verzekerd jwgnschen te zien. Wie denkt hier niet in de eerste plaats ^ h Groen^ die daar zijn geheele leven mede geworsteld beeft? We zijn helaas! nog zoo ver niet, dat we klaarheid hebben over wat Groen in zijn onderscheidene perioden over de inwerking van het Christendom op den staat en hetgeen daarmede verband houdt gedacht heeft. Hierin tot klaarheid te komen is niet slechts van historisch, maar ook van praktisch belang, Uiteenloopende richtingen immers beroepen zich voor onderling tegenstrijdige gevoelens gelijkelijk op zijn uitspraken, In hoeverre te recht of te onrechte, zal door nauwgezet onderzoek van zijn geschriften, als ook van zijn nog slechts ten deele uitgegeven briefwisseling moeten worden uitgemaakt, ,,Voor Europa" — zoo heeft hij eens geschreven — ,,bleef 1789, ' voor Nederland 1795 het staatsregtelijk normaaljaar" ^), Hij wou" "Haamieèzèggën; dat meer dan door eenige andere gebeurtenis of complex van gebeurtenissen onze staatkundige ontwikkeling in ^de 19de eeuw door de omwenteling van 1795 beheerscht wordt, \ Het kan daarom niet verwonderen, dat er onder hen, die tegen ), de gevolgen dier omwenteling ernstig bezwaar hebben, nog altijd I zijn, die zich afvragen, of zij, in hoofdzaak althans, niet ongedaan ;' zou zijn te maken, of een terugkeer tot vóór 1795 niet mogelijk I zou zijn. Niets zouden ze liever zien dan dat weer de Vaderland1) Nederlandsohe Gedachten, 1869, p." 122.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen