OPVOEDING EN ONDERWIJS

Godsdienstige Ontwikkeling en Godsdienstige Opvoe' ding volgens de Indlvidual-Psychologlsche School.

, vi.

Ook de Ind'.ps. is niet voraussetzungslos.

Integendeel — haar apriori's zijn jn de beschouwingen zeer goed te herkennen. Er ligt dan ook wel degeijk een wereldbeschouwing aan deze , th, eoriën ten grondslag.

De Inds.ps. is feitelijk , bi o-s o cio logie geworden.

Aan den icenen kant , staat |„het leven", en aan den anderen kant „de samenleving".

Het leven is er «envoudig; en het is doelmatig, alles wat bet leven schenkt.

En de gemeenschap is de eenige echte werkelijkheid.

Alle geestelijk leven, alle waardevolle verschijnselen zijn in deze gemeenschap gegrond; goed en kwaad zijn woorden die synoniem zijn met sociaal en a-sociaal.

En de socioloog heeft id'e normen voor het ware en goede in zijn handen. Hij vormt ze en vervormt ze al naar zijn inzichten in de nooden van de samenleving dat eischen.

Ongetwijfeld moet ook Adier zoo handelen. Hij wijst er dan ook op, dat elk geval steeds afzonderlijk bezien worden moet. , Maar ondanks de sterke afwijzing van elke autoriteit MOET wel, zelfs bij een raadgeving, autoriteit pptreden.

Ook de Ind.ps. treedt met autoriteit op, en zelfs met persoonlijke autoriteit, denk maar laan Adler!

In Adler sprak althans aanvankelijk de enkeling!

Het individu, dat gehoor vroeg en pretendeerde levensinzicht te kunnen schenken!

Hier was dus het individu de gemeenschap vooruit! Maar hiermee is tevens de persoonlijke autoriteit erkend.

Alle Ind.ps., hoezeer ze onderling ook verschillen, zijn , toch in de grondgedachten geheel afhankelijk van Adler. Van den enkeling alzoo!

Het spreekt wel van zelf, .dat aanhangers van het sociologisme hun eigen normen hebben voor goed en kwaad en dat die normen steeds wisselen, al naar gelang de samenleving dit vraagt!

Kwaad kan men slechts doen tegen de samenleving. En een groote, zoo niet DE groote oorzaak is: gebrek aan moed!

Gebrek aan moed om zich , aan te passen aan de eischen van de samenleving; men onttrekt zich daaraan, men heft zijn hand , op tegen de samenleving !

Diefstal b.v. is niet iets wat het individu, maar wat de samenleving benadeelt! En men steelt, door gebrek aan moed. Adler zegt letterlijk: „Es würde sich vieles verandern, wenn man dem Volke verstandlich machen könnte, dasz ein Verbrechen nur entstehen kann, wenn einer den Mut verloren hat". (Ind.ps. in d. Schule 16).

En een ander der Ind.psychologen dn het handboek der Ind.ps. (I 370) „Wir sehen in jedem jungen und erwachsenen Verbreclier, Rechtsbrecher, Asozialen und Verwahrlosten einen Menschen mit gestörtem Gemeinschaftsgefühl, einen Entmuligten".

Dergelijke uitlatingen behoeven geen nadere commentaar. Zoo wordt het ook verstaanbaar, dat men eigenlijk ook niet spreken wil van schuld' en schuldgevoelens.

Schuldgevoel heet dan verkapt minderwaardigheidsgevoel.

Gewetenswroeging is het besef, dat men t.o.v. het gemeenschapsgevoel te kort schiet en dat men daarin volhardt. Zoodra men zich voelt een onbaatzuchtig lid der gemeenschap, zwijgt het geweten, of is het opgeheven. Natuurlijk is er geen plaats voor schuldgevoel zoo en pok geen aanleiding.

Geen plaats ook voor het geweten zelf.

Het ontstaat door de conflicten.

Er is geen punt aan |te voeren of hun levensbeschouwing komt er in uit, wordt er in uitgewerkt.

Hun menschbeschouwing, die zoozeer verschilt van de onze.

Immers zij staan ook op het standpunt van het evolutionisme. Principieel is er geen onderscheid tusschen mensch en dier. Geen plaats dus voor den Schepper; om nog maar te zwijgen van de schepping van den mensch naar Gods beeld.

Het valt op, voor wie de idealen der Ind.ps. beschouwt, dat ze in veel opzichten overeenkomen met die van het socialisme. Trouwens Adler zelf spreekt van zijn „bekannten sozialistischen , Weltanschauung".

Duidelijk blijkt die overeenstemming b.v. in de plaats, die men den mensch in de gemeenschap toekent.

De mensch is er voor de gemeenschap. Slechts als lid der gemeenschap heeft hij bestaansrecht.

Wij kunnen ook letten op de „ausschlieszliche Diesseitsgesinnung". Bij beide is het de materialistische.

En eveneens op hun opvatting van de gemeenschap. De ideale gemeenschap is er een met volledige gelijkheid van allen in alles, met volkomen uitbanning der autoriteit uit de ppvoeding.

Ook het gezin moet hervormd worden; trouwens het gezin in zijn .tegenwoordigen vorm zal zoo langzamerhand wel verdwijnen (Wexberg. Ind.psychologie.) '

De overeenstemming tusschen beide wordt van socialistische zijde zoo .uitgedrukt: „daszi Marxismus und Individualpsychologie übereinstim.-

men, dasz sie verwandt, ja wesens- und inhaltsgleich sind". (A. Rühle-Gerster).

En ook van de zijde der Ind.ps. wordt niet zelden naar voren geschoven „die prinzipielle Wesensverwandtschaft zwischen den marxistischen Thesen und die Thesen der Individualpsychologie". (Handbuch der Ind.ps. II 125).

Wie uitgaat van dergelijke grondstellingen, moet ook wel komen tot een eigen paedagogiek.

Tot een opvoedkunde, die vrjjwel alles aan het kind overlaat. Inderdaad op hun standpunt consequent; maar NIET uit de ervaring af te leiden! De ervaring zal ons er nooit toe brengen onze kinderen op te voeden, volgens de methode der Ind.ps. Maar wat ons daar wel toe brengen zou, is eenvoudig bet aanvaarden van hun grondgedachten. Wie zich ook op evolutionistisch standpunt stelt, wie hun meening omtrent de gemeenschap deelt enz.

Zeker op dit standpunt is elke autoriteit overbodig en verkeerd! Zich zoo stellen is dan hoogmoedig. Geen ouder heeft dan ook het recht om te straffen. Maar dat geldt slechts — en dit zeggen we nogmaals .-•; — voor wie hun grondgedachten aanvaardt.

Ons als christenen zijn dergelijke paedagogische regels een dwaasheid. Een opvoedingsleer samenstellen op deze basis (de mensch is gemeenschapswezen) verarmt de paedagogiek. De basis is te smal! Daar komt nog bij, dat zij het feit der zonde wel loochenen moeten! (al gebruiken zij woorden als zonde-genade-bekeering enz., die hebben bij hen een geheel andere beteekenisü)

En .d'oor de loochening van de zonde zien zij het kind niet als er in ontvangen en geboren, maar eenvoudig .neutraal; met een trek naar het goede.

De raad wordt dan ook: geef slechts uitleggingen !

Zoodra het kind u begrijpt, en dat al of niet begrijpen ligt aan uw uitlegging, doet het het goede en laat het na wat verkeerd is (in strijd met de gemeenschap).

Godsdienstige opvoeding is natuurlijk niet mogelijk, niet noodig ook! Er is toch ook geen godsdienstige ontwikkeling; er is ontwikkeling van den mensch als gemeenschapswezen, meer niet!

Ge vindt dan ook nergens in de vele boeken en tijdschriften van deze zijde over de opvoeding, raadgevingen omtrent de godsdienstige opvoeding.

Of het moesten dan zijn, waarschuwingen!

Adler (Menschenkenntnis) zegt: „Es gibt noch eine Menge Schulen, deren Erziehungsideal es ist, die Menschen zur Gottahnlichheit zu bringen. Früher war das überhaupt der Inbegriff altef Religionserziehung. Wir können nur mit Schaudern feststellen. was daraus geworden ist, und verstehen, dasz wir uns schon um ein tragfahigeres Ideal umsehen mussen".

De bijbelsche geschiedenis is voor kinderen een verzameling van meer of minder interessante sprookjes; God is een soort Fetisch, „ganz nach der Art primitiver Kulte".

Wie zijn kinderen toch tot godsdienstige menschen wil opvoeden, doet goed daar mee te wachten tot ze 14 of 15 jaar zijn.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen