Vrije Universiteitsblad 1951 - pagina 79

Het beginsel der Wijsheid* De bekende professor AUard Pierson, in de tweede helft van de vorige eeuw hoogleraar aan de GemeenteUniversiteit te Amsterdam, heeft eens de klacht geuit, dat de toerfcheiligheid der Middeleeuwen vervangen scheen te zijn door de weeïheiligheid van zijn dagen. 'n Dergdijke klacht van die zijde (— zoals U weet, is prof. Pierson practisch 'n agnosticist geweest —) zegt toch wel iets. Wanneer uit onze kring de opmerking gelanceerd wordt, dat er tegenwoordig met 't 'weten' schandelijke afgoderij wordt gepleegd; wanneer ivij wel eens de spot drijven met sommige eisen, die bij tal van examina worden gesteld; wanneer van ónze kant 'n waarschuwende stem gehoord wordt tegen de dwaze waan, dat louter verstandelijke ontwikkeling en 't bezit van diverse diploma's de weg zouden banen tot waarachtig geluk; wanneer wij er den nadrvik op leggen, dat de mens toch óók nog andere, hogere behoeften heeft dan die, welke men met 't inpompen van Grieks en Latijn, van mathesis en physica tracht te vervullen, dan worden wij wel eens in de hoek geduwd van dompers en achterblijvers. Wij zouden dan op de wetenschap • staan te schimpen, omdat wij onszelf niet in staat weten haar in haar adelaarsvlucht te volgen. En uit vrees, dat ons geloof er tenslotte 't onderspit bij zou moeten delven, zouden wij dan trachten de wetenschap in haar snelle vaart in de teugels te grijpen en zo mogelijk aan boeien willen leggen. Wij laten deze onheuse onderstelling en valse voorstelling nu maar voor wat ze zijn, — maar wanneer dan nu eens waarschuwend de vinger wordt opgeheven door iemand, die op 't erf der wetenschap zelf 'n onbetwistbaar goeden naam heeft, en die ook door niemand van overmatige ingenomenheid met 't Christendom (vrijzinnig noch rechtzinnig) zal verdacht worden, — dan mogen wij toch verwachten méér gehoor te vinden voor onzen oproep totbezinning en voor onze waarschuwing, dat de 'weetheiligheid' van onze eeuw nog minder dan, of evenmin als de 'werkheiligheid' der Middeleeuwen in staat is de mensheid waarlijk vrij en gelukkig te maken. Niemand uit dezen kring zal er mij van verdenken, dat ik — en dat nog wel op 'n vergadering als deze — de gróte betekenis van de wetenschap en van de wetenschapsbeoefening in twijfel zou trekken of zelfs ook maar disputabel zou willen stellen. Maar evenzeer ben ik er van overtuigd, dat ook niemand uit deze gewaardeerde vergadering 't mij euvel zal

Redactie-Commissie: Prof. Dr F . W. Grosheide - Mr G. H. A. Grosheide Prof. Dr D. Nauta - B. Faber Stukken voor de redactie te zenden aan B. Faber - Keizersgracht 166 - Amsterdam C.

duiden, wanneer ik 't Gereformeerd Protestantisme van onze dagen klemmend oproep, om waakzaam te zijn voor 't gevaar van 'n distanciëring tussen geloof en wetenschap, waardoor de idealiteit, die van Boven èn reëel is en zal zijn, verloren zou gaan en men zich aan de realiteit van ' t horizontale vlak van de mensvan-beneden zou vertillen. Zal onze Vrije Universiteit werkelijk 'n Universiteit 'met de Bijbel' zijn en blijven, zal er van werkelijk-universele wetenschapsbeoefening sprake zijn en blijven, die vanuit de wijsbegeerte der Openbaring opereert en zich in dadenkracht naar buiten in alle levenskringen zegenrijk en ad maiorem Dei gloriam openbaart, — dan is van beslissende betekenis 't antwoord op de vraag, of 't rechte uitgangspunt gekozen is en wordt. Daarvan hangt alles af. Zijn wij, met onze wetenschapsbeoefening, eenmaal bij de driesprong ongelukkigerwijze den verkeerden weg ingeslagen, dan mogen wij ons op dat slecht gekozen spoor nog zo verdienstelijk maken, — op de goede weg komen wij met al die inspanning natuurlijk niet meer. Daarvoor zou radicale bekering (d.i. omkering) noodzakelijk zijn. En daarom: om gevaar van verdwalen te voorkómen, of om van verdwaaldzijn bekeerd, genezen te worden, is 't van gróót belang te luisteren naar, en acht te slaan op wat de Heilige Schrift ons zegt aangaande 't uitgangspunt v a n wetenschap en wetenschapsbeoefening. 'De vreze des Heeren', zo wordt in Psalm 111:10 gezegd, 'is het beginsel der wijsheid; allen, die ze doen, hebben goed verstand'. En in Spreuken 1:7 wordt ons verzekerd: 'De vreze des Heeren is het beginsel der wetenschap'. 't Behoeft in deze kring, dunkt mij, geen nadere exegetische adstruering, dat onder 'vreze des Heeren' in beide genoemde Schriftuurplaatsen verstaan moet worden: de gehoorzaamheid aan, de betrachting van de geboden van Jahwe. Deze 'vreze des Heeren', dit gehoorzamen aan, deze betrachting van de geboden van .Jahwe wordt genoemd zowel 't 'beginsel der wijsheid' als 'der wetenschap'. 'Beginsel' zal wel vertaald moeten worden^als: begin. En wat betreft de begrippen 'wijsheid' en 'wetenschap', — daarover zal ik niet uitweiden, omdat ik vermoed, dat de Hooggeleerde spreker van hedenmiddag er ongetwijfeld 't zijne — en méér dan in mijn vermogen ligt — van zal zeggen. Alleen deze opmerking: wijsheid en wetenschap (of: kennis) zijn in de Chokmatische literatuur vrijwel synonieme begrippen, terwijl met deze wijsheid allerminst 'n intellectualistische wijsheid of kennis bedoeld wordt. Met de 'sophia' der Grieken heeft ze dus niets tfe maken. De wijsheid, die in 't Spreuken-boek ger prezen wordt, is 'n practische wijsheid, religieus en * Rede van Ds D. Biesma voor de V.U.-dagen te Utrecht 1951.

2239

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen