VU Magazine 1971 - pagina 81

Afrikaanse kerken zoeken eigen identiteit d o o r dr. Bas de Gaay Het gaat niet goed met de door de zending gestichte kerken in Afrika. Niet alleen loopt het ledental van vele van deze kerken terug en worden hun diensten slecht bezocht, maar - en dit lijkt erger - zij maken een vaak weinig levende indruk. Waarnemers op de Conferentie van Afrikaanse Kerken in Abidjan (1969) viel het op, dat de Afrikaanse zendingskerken nauwelijks een eigen identiteit vertoonden. Hun leiders lijken soms nóg meer gehecht aan de gevestigde orde dan hun collega's in het Westen. Toen bijvoorbeeld Obote nog president van Oeganda was, werd hij door de leiders van de anglikaanse kerk in dat land op handen gedragen. Maar na zijn afzetting was dezelfde kerk onmiddellijk bereid een dankdienst te organiseren. Profetische woorden worden tegenover regering van het eigen land vrijwel nooit gesproken.

Bloei Tegenover de zwakheid van de zendingskerken staat de bloei van de onafhankelijke kerken, de zogenaamde 'Independent Churches'. Deze zionistische ('pinksterachtige') en Ethiopische ('niet-profetische') kerken blijken in hun geestelijk leven de Afrikanen meer aan te spreken dan de vanuit het Westen naar Afrika overgebrachte kerken. In 1968 waren er al meer dan 6.000 met ongeveer 7 miljoen leden en een jaarlijkse groei van naar schatting 3 a 400.000 zielen. En het gaat hier niet om papieren leden. Iedereen, die met deze kerken in aanraking komt, wordt getroffen door hun levendigheid. Het grote belang van de studie 'The Background and Rise of Southern Shona Independent Churches', waarop de Rhodesiër Martinus Louis Daneel deze zomer aan de V.U. promoveerde, is dat deze verricht werd vanuit een interdisciplinaire (theologisch-historisch-cultureel anthropologische) benadering. De vraagstelling van Daneel is 'Wie sluiten zich bij deze kerken aan, waarom doen zij dat en onder welke omstandigheden?' In één van z'n stellingen pleit hij voor oecumenische betrekkingen tussen de zendingskerken en

Fortman

onafhankelijke kerken, gepaard gaande met samenwerking in de theologische opleiding. Na een aanvankelijke periode van verzet hebben de Rhodesische autoriteiten geleidelijk aan het bestaan van de Onafhankelijke Kerken als kerk erkend. Dit kan helaas van de leiders van de zendingskerken nog niet zo gezegd worden. Daneel citeert een Nederduitsgereformeerde zendeling, die de Zionisten uitdrukkelijk ziet als niet-christenen. 'Zij zijn het voorwerp van zendingsbearbeiding net als elke andere groep heidenen. Alleen zijn deze wat moeilijker te bekeren!' De schrijver daarentegen, die uit hetzelfde zendingsmilieu afkomstig is, beschouwt de meeste door hem bestudeerde religieuze bewegingen wel degelijk als christelijke kerken, naar de maatstaven van de gereformeerde theologie. Het verschil is niet zozeer een gevolg van verschillende theologische opvattingen, maar vloeit voort uit de grote aandacht en openheid waarmee Daneel de Shona-cultuur heeft bestudeerd. De Onafhankelijke Kerken ziet Een Zionistenbisschop danst tijdens de eredienst. In de zendingskerk was dat niet toegestaan.

Dr. Bas de Gaay Fortman, schrijver van het artikel over de dissertatie van dr. Daneel was tot voor kort verbonden aan de universiteit van Zambia.

hij vooral als een reactie op de breuk met de traditionele cultuur en leefwijze, die de zendingskerken eisten. Een van de meest interessante vragen in het boek is die waarom uit de Nederduits Gereformeerde Zendingskerk zoveel meer leden overgingen naar de Onafhankelijke Kerken als vanuit de Rooms-Katholieke Missie. De schrijver zoekt het antwoord in de volstrekte discontinuïteit ten aanzien van het verleden welke de NG-zendelingen van hun bekeerlingen eisten. De individuele bekering vereiste een radikale breuk met de gebruiken en religieuze praktijken van het verleden. Daartegenover staat de door de r.k. missie aanvaarde opvatting van de Shona pater Kumbirai: 'Alle goede elementen in welke cultuur dan ook kunnen een goede bijdrage leveren aan het Christendom. Want wij weten dat het christendom gebouwd is op de Hebreeuwse, Griekse en Romeinse culturen . . .'

Eredienst Dit verschil in visie komt ook in de eredienst tot uiting. De missie werkt met nieuwe liturgieën waarin veel van de oude religieuze gebruiken kan worden teruggevonden tot en met de religieuze relatie met de voorvaderen (door sommige cultureel-antropologen ten onrechte met het woord 'voorouderverering' aangeduid). Maar het gereformeerde kerkboek laat weinig vrijheid van religieuze expressie. 'De kerk keurt het gebruik van muzikale hoorns in de eredienst a f . . . Het uitstoten van klanken en vreugdevol dansen kan niet getolereerd worden tijdens de dienst: . . Het is niet toegestaan tamboerijnen te gebruiken tijdens 27

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen