VU Magazine 1972 - pagina 25

[raditie in de andere aan strenge voorwaarden was gebonden. Op deze wijze ontstond het systeem van academische graden. De laagste graad was het baccalaureaat, dan kwam het licentiaat, en daarna de graad van doctor of magister.

Geschenken Over het algemeen was het niet eenvoudig een academische graad te verkrijgen. Het kostte vele jaren van studeren, en er werden allerlei beperkende voorwaarden aan het verkrijgen van een graad gesteld. Zo is bekend dat in Parijs de kanselier de licentia docendi slechts verleende tegen rijke geschenken. Nadat dit gebruik door de Paus was verboden, ontstonden er op andere plaatsen financiële barrières. Was de verkrijging van het licentiaat van de kanselier in principe voldoende om les te mogen geven, het docentencorps stelde ook zijn voorwaarden. De eigenlijke promotie, de opneming in de stand van de doctores, de inceptio, ging met feestelijkheden gepaard, die de promovendus een hoop geld kostten. Rijke maaltijden en dure geschenken waren gebruikelijk. In 1311 bepaalde Paus Clemens V, om dit gebruik enigszins in te perken, dat een maximum van f 5.000,mocht worden besteed aan de promotie. Andere voorwaarden om in de stand der doctores opgenomen te kunnen worden waren een minimumleeftijd van 35 jaar, en in Parijs was men tot in de 15e eeuw verplicht ongehuwd te zijn, ook als men geen kerkelijk ambt bekleedde maar bijvoorbeeld rechten of geneeskunde wilde doceren.

een zegen van hun leraar en de kus des vredes. De doctorstitel verschafte zijn dragers aanzienlijke privileges, gelijk aan die welke de adelstand toevielen. Zo werd hun bij feesten, processies en andere plechtigheden een ereplaats ingeruimd, en talloze andere privileges vielen hun ten deel. Geen wonder dat de verlening van de doctorstitel in Bologna een geliefd wapen was in de strijd om de voorrang tussen de belangrijkste families. In 1310 werd op last van het stadsbestuur van Bologna een verdienstelijk burger, die overigens geen letter gestudeerd had, de doctorstitel verleend, om hem zodoende de ontbrekende adel te verlenen. Ook in ons land werden de professoren belangrijke privileges toegekend. Zo hadden in Leiden in 1575 de professoren naast hun jaarsalaris van f 400

re praktijken. In 1592 moesten de Curatoren van de Leidse universiteit bepalingen uitvaardigen om misbruik van de titel te voorkomen. En Harderwijk, waar de Gelderse Hogeschool gevestigd was, stond in die tijd bekend als 'eene stad van negotie, men verkoopt er blauwbessen, bokkings en bullen van promotie'. In 1959 is nog in Amerika een commissie ingesteld die zich bezig hield met het bestuderen van de praktijken rond de handel in doctorstitels. Deze commissie kwam met de volgende gegevens: Een doctorstitel was te koop voor ongeveer 200 dollar; in 37 Amerikaanse Staten waren zo ongeveer 200 universiteiten en colleges gevestigd, die alleen maar uit een postbusnummer bestonden. De commissie schatte dat zo'n 75.000 mensen per jaar 75 miljoen

De eerste promotie volgens bepaalde regels in de geschiedenis staat op naam van de universiteit van Bologna in Italië; men schreef toen het jaar 1140.

Plechtigheid De promotie ging gepaard met bepaalde welomschreven plechtigheden. Zo moesten de promovendi een eed afleggen, waarbij ze twee vingers dienden te leggen op de scepter, die de pedel hun voorhield. Deze scepter is waarschijnlijk het waardigheidsteken geweest van de stichter van de universiteit, een keizer of koning, de Paus of een stadsbestuur. Naast het overl^andigen van de doctorsbul bestonden andere gebruiken, zoals het plaats nemen 'n een katheder, het overhandigen van sen boek en van eretekenen zoals de toga en de baret, en het aandoen van een nng. Bovendien ontvingen de promovendi

Promotie met de kap (1785).

- f 600 recht op vergoeding van de huishuur, op togageld, op konijnen, en verder genoten ze vrijdom van accijns op bier en wijn.

Zwendel De voorrechten aan de doctorstitel verbonden gaven en geven nog steeds aanleiding tot zwendel. Doctorsbullen werden te koop aangeboden door lieden met duiste-

dollar besteden om een academische graad te verwerven. Dit waren voornamelijk buitenlanders m.n. uit ontwikkelingslanden. Toen de voorzitter van de commissie. Dr. Arthur Adams, op reis was in Afrika, vertelde zijn inheemse kruier hem dat hij binnenkort zijn Amerikaanse graad zou krijgen. Op de vraag, hoe hij dan wel studeerde antwoordde hij; 'Oh nee, ik studeer niet, maar ik heb bijna mijn 50 dollar bij elkaar om mijn diploma te kopen.' 23

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen