VU Magazine 1973 - pagina 399

De welvaart der wereld als gemeenschappelijke verantwoordeliJKheid

Na achttien jaar

(rede van koningin Juliana, 18 juni 1955 in Leidse Pieterslterk)

'Het betreft hier een vraagstuk, waarvoor men zich geleidelijk aan meer gaat interesseren, maar toch nog lang niet voldoende. We hebben het blikbaar zo druk, ieder op ons eigen terrein, dat we nauwelijks meer tijd hebben de wereldproblemen onder 't oog te zien. Wy lopen zo vaak uit sleur maar verder, elk in de richting, die hg nu eenmaal ingeslagen heeft. Maar zyn wy nog in staat, situaties te veranderen, hebben wy daarvoor voldoende originaliteit? Terwijl de politieke vraagstukken pers, radio, film, televisie enz. bezighouden, en zy ons weer, en terwyl de publieke belangstelling gericht is op de gevaarlyke mogelijkheden der atoomkracht, neemt 's werelds grootste probleem gestadig en hand over hand toe in belang en urgentie. Het laat de andere vraagstukken in belangrijkheid geleidelijk achter zich. Men zij gewaarschuwd! De oplossing zal niet op zich kunnen laten wachten. Ik ben bly, dat de Nederlandse jeugd er grote aandacht aan wil besteden, zoals hier vandaag biykt. Want in de toekomst zal ze er steeds mee in aanraking komen. De wereldbevolking groeit voortdurend. Wy telden tezamen in 1953 totaal 2.574.000.000 zielen. In die laatste drie jaren waren er al weer 93.000.000 onzer bijgekomen. Als dit in hetzelfde tempo doorgaat, mogen wy misschien verwachten over 50 jaar 4V2 miljard sterk te zyn en over 100 jaar 8V2 miljard. Nu reeds is bijna % der wereldbevolking onvoldoende gevoed en het verschil tussen ryke en arme streken wordt steeds groter. Geen van beide kunnen voor hun eigen welzyn ongestraft toestaan, dat de afgrond tussen hen in zich verbreedt. Indien er niet in wys overleg wordt ingegrepen, zouden wy allen in de toekomst zeker met de gevolgen daarvan worden geconfronteerd. Dit gevaar, waarmee de gehele menselijke samenleving overschaduwd wordt, houdt de bedreiging in, eenmaal ieder persoonlijk te treffen, aan welke zijde van welk gordijn men ook woont. Er is tenslotte zeer weinig gezond verstand voor nodig, dit overal tijdig te leren inzien. Zodra wy het beginnen te beseffen, wordt

in het diepst van ons wezen iets van het instinct van het behoud van de soort, het gevoel van menselyke solidariteit, dat daar altyd op wacht ligt, gealarmeerd. En zodra we beginnen te beseffen, dat het voor ons allen diepe ernst betekent, komt, hoop ik, ook ons medegevoel in actie, zonder hetwelk de wereld een onbewoonbare planeet zou zyn. In werkelyke saamhorigheid zullen wy op grote, op zeer grote schaal in actie moeten komen, om haar bewoonbaar te houden! Er is geen land, dat niet een gebied in zyn eigen midden kent, dat in welvaart is achtergebleven by andere delen, en maar zelden is het in staat, zo'n deel geheel op eigen kracht op peil te brengen. Wy kennen dat probleem dus allen thuis en moeten het daar oplossen. Wy zullen het thans ook op wereldschaal onder het oog moeten zien. De vele gebieden, die niet een levensstandaard genieten, als de Westerse techniek meebrengt, hebben die toch aanschouwd. In hun nieuwe zelfbewustheid willen zij de mogelykheid daartoe thans ook zelf bereiken. Was de ondernemingsdrang van ons. Westerlingen, er niet geweest, dan leefden wy vandaag nog allen in Europa, en in een soort Middeleeuwse economie met de grootste delen der aarde voor ons, als 'terra incognita', een blanco begrip. 'Wy allen' zouden dan niet kunnen leven. Anders, met welk een overbevolking! Met welk een ondervoeding! De moeilijkheden van het produceren van voldoende voedsel en andere eerste levensbehoeften kende men in Europa in de Middeleeuwen ook. Hongersnoden niet alleen door oorlog, maar ook door misoogst en dergelyke in de natuur gelegen oorzaken kwamen daar evenzeer voor als nu in vele andere streken. Er was ook toen reeds relatief overbevolking, - zelfs ondanks oorlogen en epidemieën. Men maakte grote ontdekkingsreizen en ontkwam aan de eigen moeilykheden, door zich in nieuwe gebieden te vestigen, en daarvan de natuurlyke rykdommen in exploitatie te brengen. De Europeaan ging later emigreren en de bevolking in het oude werelddeel zelf werd welvarend.

*

Veertien jaar was VU-ontwikkelingseconoom drs. Huub Coppens toen koningin Juliana in 1955 de hiernaast volledig afgedrukte rede uitsprak, waarin zij de aandacht van met name de Nederlandse jeugd vroeg voor de verantwoordelijkheid van het westen voor de welvaartsspreiding in de wereld. Zal de westerse cultuur, zoals vele vroegere beschavingen ten ondergaan 'bedorven door het verworvene, geestelijk vermolmd' of zal onze cultuur voldoende mensen opbrengen 'die althans 20 jaar vooruit kunnen zien', zo vroeg koningin Juliana zich af De kennis over het door haar aangeroerde vraagstuk is sindsdien enorm toegenomen. De ontwikkelingsproblematiek wordt thans aan de VU in diverse faculteiten bestudeerd. Elke student economie volgt het als verplicht vak. Hoe kijkt een der docenten, drs. Huub Coppens, die zowel Unctad II (1968) als Unctad III (1972) bezocht, aan tegen wat gezegd werd in deze thans achttien jaar oude rede waarmee zelfs eens de regering om de oren geslagen werd? VU-magazine noteerde zijn reacties.

Azië Drs. Coppens: 'De rede liep voor die tijd zeker voorop, wat het denken over het ontwikkelingsvraagstuk betreft. In feite waren er maar weinig mensen, die er zich toen bewust mee bezighielden. Bij de politieke partijen merkte je er toen nog helemaal niets van. De rede werd gehouden in een tijd waarin heel Afrika nog gekoloniseerd was. Daar wordt als zodanig niets over gezegd. Ook

31

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen