VU Magazine 1973 - pagina 557

Straf systeem draagt ontregelend karakter 'Niet strafbaar is hij die een feit begaat, dat hem wegens de gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke storing zijner geestesvermogens niet kan worden toegerekend', aldus artikel 37-1 van het Wetboek van Strafrecht, dat daarmee verband legt tussen de strafrechtspleging en de psychiatrie. Prof dr. N. W. de Smit, die vorige maand het ambt van buitengewoon hoogleraar in de forensische psychiatrie aan de VU aanvaardde, toonde zich in de toespraak die hij bij die gelegenheid hield, weinig gelukkig met de wijze waarop de psychiater moet functioneren in het strafrechtsysteem.

i

Twee van zijn bezwaren zagen er als volgt uit: • psychiatrisch onderzoek naar de geestesvermogens van een verdachte, vindt plaats tijdens het vooronderzoek. Van de psychiater wordt verwacht dat hij zich daarbij opstelt als een onafhankelijke deskundige, hetgeen tot uitdrukking komt in de vraag van de rechter aan de psychiater, of deze familie is van verdachte. Prof De Smit zag deze onafhankelijke deskundigheid als onmogelijk. Tot VUmagazine: 'Psychiaters gaan zich steeds meer afvragen, of er in defase van het vooronderzoek in het huis van bewaring iets kan worden gezegd hoe het verder zal moeten gaan met de verdachte. Hij is niet in een situatie waarin hij een •toekomst-ontwerp zou kunnen maken. Hij weet nog niet wat er verder met hem zal gaan gebeuren; hij is volkomen geïsoleerd en in zo'n situatie is dan de psychiater (die trouwens ook niet weet wat de toekomst brengen zal) gedwongen een onderzoek te doen, dat hij niet kan doen.' • In het strafrecht staan nog altijd individuele personen terecht en geen situaties, of systemen. 'De hedendaagse psychiatrie, zo zei prof. De Smit in zijn toespreek, 'richt zich op het verklaren van menselijk gedrag, op interacties, op relaties in het gezin, tussen partners, im wijken en bedrijven. 'Voor de psychiater betekent het gedwongen onderzoek, waarbij de mens als verdachte wordt geïsoleerd 'steeds weereen stap terug'. Ter toelichting zegt prof De Smit tot VU-magazine, dat de aandoeningen van ©en geesteszieke voor een groot deel door diens omgeving worden bepaald. 'Er omtstaat een proces waarbij de patiënt eruit wordt gepikt. Dat is de zwartepiet, die depsy'diiater wordt aangedragen. Het proces van het tiBt-patiênt'Worden, een relatie-proces, blijft oader de tafel. Het onderzoeken van zo'n pro-

ces moet niet beperkt blijven tot onderzoek>an van re» de patiënt, maar moet zich vooral ook richten op de vraag: wat is het in sociale systemenwat wat f/amensen tot het dragen van het etiket 'psychiatrische patiënt' doet komen.'

Babel ToDe toespraak van prof De Smit heette: 'Tosen rens van Babel, de toekomstige relatie tussen eld psychiatrie en strafrechtspleging.' Het beeld van de Toren van Babel had betrekking op toekomstplannen die ijdel zullen blijken. te itie zijn, omdat ze zijn gebaseerd op informatie nis die uitsluitend voor het heden betekenis /an heeft. Zo werd bijvoorbeeld in het begin van deze eeuw op basis van voorspellingen be-

gonnen met de bouw van sanatoria voor lijders aan t.b.c. De levensomstandigheden verbeterden sedertdien echter drastisch, waardoor in de jaren-vijftig het aantal t.b.c.-patiënten afnam en er sanatoria leeg kwamen te staan. 'Het voorbeeld toont aan hoe, door ontwikkelingen buiten het gezondheidssysteem. het toekomstontwerp te niet werd gedaan en zijn relevantie verloor,' aldus prof De Smit. Ook in de relatie psychiatrie-strafrechtspleging stuitte hij op diverse torens van Babel. De toekomst van de huizen van bewaring, de plaatsen waar verdachten hun voorarrest doorbrengen, werd onder de loupe genomen. Psychiatrisch onderzoek op grond van artikel 37 vindt daar plaats. In de jaren na de Tweede

Wereldoorlog werden aan deze onderzoeken steeds hogere eisen gesteld. Er ontstond een psychiatrische observatiekliniek van het gevangeniswezen dat de status van huis van bewaring kreeg. 'Hier zien wij,' aldus prof De Smit in zijn toespraak, 'dat een instrument van strafrechtsbeleid, namelijk het huis van bewaring, wordt gebruikt als kliniek.' Geciteerd werd uit een beschouwing van J. P. Wittop Koning waarin naar voren kwam, dat de verdachte die in de psychiatrische observatiekliniek wordt ingesloten, zijn rechtspositie omgeven weet door een aantal waarborgen, terwijl een verdachte die naar een kliniek wordt gebracht die in een strafinrichting is gevestigd, diezelfde waarborgen moet Prof. dr. N. W. da Smit 33

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen