VU Magazine 1973 - pagina 307

politiek niet gebruikt konden worden. Hoewel ze zich aan de wet gebonden wisten, wilden ze niet als confessionele partij optreden. De godsdienstige overtuiging was geen goed uitgangspunt voor het bedrijven van politiek. Er vond bij de Sadduceeën een ontkoppeling plaats tussen religie en politiek die tot precies het tegenovergestelde resultaat voerde als bij de farizeeën. Trokken de farizeeën zich terug in hun godsdienstig isolement en wijdden ze zich met hartstocht aan de beoefening van de wetstudie, de Sadduceeën hadden slechts geringe belangstelling voor vragen over geloof en geestelijk leven. Al hun aandacht ging uit naar het bemachtigen van winstgevende posities en het bekleden van belangrijke posten in de samenleving. De 'overleveringen van de vaderen' waarin de farizeeën thuis waren als geen ander werden door de Sadduceeën afgewezen. Alleen de Torah zoals deze schriftelijk was vastgelegd had voor hen kracht van bewijs. 'De Torah is opgeschreven en ligt in een hoek; wie leren wil, die moet maar komen en studeren.' Dat woord van Eleazar ben Po'era gaf het sadducese standpunt goed weer. De door de farizeeën bedachte geboden en verboden en de lange reeksen uitzonderingen op de door hën gevonden bepalingen waren in het oog van de Sadduceeën overbodig. De schriftelijk overgeleverde Torah, die 'in de hoek ligt', d.w.z. die voor ieder bereikbaar was en door iedereen zonder moeite kon worden verstaan en verklaard, aangenomen dat men zich slechts met de letterlijke tekst bezig hield en zich niet met spitsvondige verklaringen inliet, die had voor een ieder geldigheid. De Sadduceeën wisten maar al te goed, dat de Torah het grootste bezit van het volk was. Ze hielden daarom graag ook met nadruk staande dat het hele volk in staat was de zin en de strekking van de wet te begrijpen en dat de tussenkomst van de farizeeën als wetgeleerden daarbij volstrekt niet nodig was. Het ontbreken van zulk een autoriteit maakte naar het oordeel van de Sadduceeën ook het samengaan van Hasmoneeën en Sadduceeën gemakkelijker. De hasmonese vorsten moesten zich in hun besluiten tot aan de ommezwaai van Johannes Hyrkanus telkens door de uitleg van de wetgeleerden laten corrigeren. Dat waren de mannen die verantwoorde beslissingen konden nemen en die de weg wisten in de warwinkel van vastgestelde verordeningen. De Sadduceeën maakten het de koning aanzienlijk gemakkelijker. Van een verstrikt raken in een netwerk van vernuftige gedachtenspinsels was geen sprake meer. De priester-koning kon op grond van eigen inzichten recht spreken en de ingewikkelde 'overleveringen van de vaderen' rustig naast zich neer leggen. Hoe de wetsbepalingen door de Sadduceeën in concrete kwesties werden toegepast is niet bekend. Met uitzondering van een paar verschilpunten tussen hen en de farizeeën die in

de talmoedim bewaard zijn gebleven is van de halacha van de Sadduceeën niets over. Niet alleen voor de hasmonese vorsten was het een voordeel dat ze zich van het dwingende juk van de farizeeën konden ontdoen, ook de Sadduceeën zelf hadden profijt van het principe dat alleen de Torah gezag had. De nieuwe ideologie voor koning en volk hield in dat er feitelijk geen commentaar nodig was. Alles was reeds gezegd en alles was ook voor iedereen te begrijpen.

Geen kader Tegenover de farizeeën konden de Sadduceeën zich nu overeind houden. Als ze, zoals de farizeeën dat reeds zo lang hadden gedaan, zich intensief met het werk van de interpretatie van de wet hadden moeten bezig houden, zouden ze voortdurend het onderspit hebben gedolven. Dat staat wel vast. Het ontbrak hen aan mannen die het inzake de uitleg van de wet met succes tegen de farizeeën hadden kunnen opnemen. Zij die het hadden kunnen doen, zaten voor het grootste deel in Qumran, ver weg, en hielden daar hun bespiegelingen. De overgeblevenen hadden nooit bijzondere belangstelling voor deze vragen getoond. Wat de Sadduceeën ontbrak was een groep van goed geschoolde theologen. Kader was er niet. Maar nu er een gevleugeld woord was, dat ieder die wilde studeren, zijn gang kon gaan, werd dit probleem zonder moeite opgelost. Alle aandacht kon zich richten op het politieke bedrijf Wat was haalbaar voor koning en supporters, in dit geval de Sadduceeën? Wat was haalbaar voor de Sadduceeën toen er geen hasmonese dynastie meer bestond? Het heeft tegen deze achtergrond niet veel zin een uitvoerig onderzoek in te stellen naar de theologische opvattingen van de saddu-

m

magazine

ceeën. Voorzover er zulke inzichten waren, waren ze overwegend negatief van aard. De instelling was ook hierbij pragmatisch: hoe konden ze zich handhaven tegenover de scherpzinnige en erudiete farizeeën en tegelijkertijd tegenover hun afgescheiden broeders in de woestijn, die daar 'het verbond bewaarden'? Toen de nationale zelfstandigheid van het joodse volk te loor ging, wierpen de farizeeën en de bewoners van Qumran zich steeds meer op vragen die betrekking hadden op de toekomst. Er was een sterk besef zowel bij hen die zich aan de uitleg van de wet vastklampten temidden van voortvretende corruptie en heidense terreur alsook bij hen die zich uit de samenleving hadden teruggetrokken dat de eindstrijd was aangebroken. Hoelang het duren zou voordat de afsluiting van de geschiedenis van de mensheid kwam, kon natuurlijk niet worden gezegd, maar het was duidelijk dat de tekenen van het naderende einde steeds meer zichtbaar werden en steeds frequenter zich aandienden. Het parool werd telkens weer uitgegeven: 'Volhard tot het einde!' De teksten uit de profeten die het komende gericht tot onderwerp hebben, werden altijd in deze richting geïnterpreteerd. In de commentaar op Hab. 2 : 3 die in Qumran werd teruggevonden wordt hierover opgemerkt: 'De verklaring hiervan betreft de getrouwen die de wet volbrengen. Zij blijven niet met de handen in de schoot zitten en verzaken de dienst aan de waarheid niet als de vervulling van de eindtijd uitblijft. Want alle tijden van God gaan op het vastgestelde ogenblik in vervulling zoals Hij dat voor de zijnen in zijn raadsbesluit heeft neergelegd.'

Jemenietlsche pelgrims blazen de ramshoorn

43

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen