VU Magazine 1975 - pagina 278

Slachtoffer lokt geweld nogal eens uit Ongeveer een op de drie slachtoffers van geweldsdelicten blijkt zelf een rol te spelen, bijvoorbeeld door het uitdelen van de eerste klap of door te schelden of te dreigen, in het totstandkomen van het delict. Eén op de drie gevallen van mishandeling is het gevolg van een lang slepend conflict tussen dader en slachtoffer. Een kwart van de mishandelingen lijkt te worden gepleegd zonder dat een duidelijk motief kan worden aangewezen. Van de vaak gehoorde opvatting dat slachtoffers van seksuele misdrijven (aanranding, verkrachting) zelf wel aanleiding zullen hebben gegeven, lijkt niets te kloppen. Uit een onderzoek, dat door de Nijmeegse criminoloog mr. J. J. M. van Dijk werd gedaan, waarbij ongeveer 300 processen-verbaal werden geanalyseerd en waarbij werd gesproken met ongeveer 200 slachtoffers, blijkt dat geen der slachtoffers van seksuele misdrijven op de een of andere manier aanleiding had gegeven. Aan de slachtoffers werd onder meer gevraagd welke straf zij de daders hadden toegedacht. Ongeveer een kwart zei 'geen straf; ongeveer dertig procent zei 'een geldboete' en ongeveer 45 procent 'gevangenisstraf. Zeer zware straffen (gevangenisstraf van meer dan zes maanden) werd slechts door tien procent van de slachtoffers geëist. Veertig procent van de slachtoffers was van oordeel dat de rechter een te lage straf zou opleggen; dertig procent meende dat de straf voldoende zou zijn en dertig procent sprak geen oordeel uit. Vergeleken met de straffen, die voor dergelijke delicten plegen te worden opgelegd door de rechter, bleken de slachtoffers in het algemeen gesproken, iets vaker en iets zwaardere straffen te willen zien, maar erg groot was dat verschil niet. Heel duidelijk kwam naar voren, dat de slachtoffers terdege rekening houden met hun eigen rol in het conflict. Slachtoffers die zelf hadden geprovoceerd, eisten meestal veel lagere straffen dan anderen. Ook viel op, dat ze lager eisten, naarmate ze de dader beter kenden en dus meer van zijn achtergronden wisten. Dat gegeven was vooral van betekenis, omdat ongeveer de helft van het aantal slachtoffers in een of andere relatie tot de dader stond. Mr. Van Dijk meende dat een slachtoffer van een geweldsdelict een belangrijke stem moet hebben in de besluitvorming van de magistratuur omtrent vervolging en berechting van een dader. 2

tasten. Wanneer dergelijke defecten zich uiten in de vorm van geweld dan worden deze mensen nog bestraft ook. Hoe begrijpelijk dat ook mag zijn vanuit de optiek van de anderen, in feite is dit een onrechtvaardige zaak. We laten zo nu en dan natuurlijk wel eens zien dat we al verder zijn: schuldeloosheid wordt wel eens erkend, zij het dan meestal in die gevallen waarin tot ontoerekenbaarheid wordt besloten. Ook in andere gevallen zien we het besef doorbreken dat behandelen wel eens nuttiger zou kunnen zijn dan straffen. Ik durf hier moeiteloos te voorspellen dat we er over een tijdje achter zullen komen dat ook behandelen niets helpt. Ook daarbij blijft de resocialisatiegedachte uitgangspunt; ook daarbij wordt van het individu verwacht dat hij zich aanpast aan situaties waarvan hij nu juist heeft getoond dat hij erin stukloopt.'Vroï. Jongman vermoedde dat zo'n benaderingswijze toch nog altijd voortkomt uit het idee dat een dader verantwoordelijk moet worden geacht voor wat hij doet: hij is de te behandelen eenheid; hij moet zich zien aan te passen.

richten, wordt er iets ondernomen. Er wordt dan een opvangwerker aangesteld; er wordt een jeugdhonk geopend. Maar de vraag waarom ze zich vervelen blijft liggen. Prof Jongman vreesde dat de manier waarop nu over het algemeen wordt gedacht over de bestrijding van de criminaliteit het probleem volstrekt onoplosbaar maakt. 'Ik aarzel dan ook heel sterk wanneer - zoals bij ons onderzoek in Limburg - vanuit de praktijk wordt aangedrongen op korte-termijn-voorstellen. De aarzeling komt voort uit de ervaring dat zulke voorstellen altijd weer als alibi worden gebruikt om voorstellen op langere termijn, die óók worden gedaan, uit te stellen.' Prof Jongman vond het tijd worden dat de criminoloog zijn wetenschappelijke afstandelijkheid laat varen. Voorstellen en/of experimenten zouden moeten voortvloeien uit een politiek-maatschappelijke positiebepaling omtrent de oorzaken van het geweld. Het zou dienstig zijn wanneer daartoe een apart vak, 'toegepaste criminologie' in het leven zou worden geroepen. 'De Volvo in Zwe-

L wil r^-^^ ..

1^ Toepassing De tweede fout: straffen, behandelingen of preventie-programma's zijn altijd reactief (d.w.z. ze volgen wanneer er iets is misgelopen). Op de oorzaken die tot een bepaalde situatie of tot een misdrijf hebben geleid wordt niet gereageerd. Pas wanneer jongeren in een buurt beginnen vernielingen aan te

den heeft het aller-eenvoudigste lopende-bandwerk afgeschaft. Daar wordt nu gewerkt met grotere produktie-eenheden zodat de mensen hun creativiteit weer een beetje kwijt kunnen. Dit soort voorstellen - en bijvoorbeeld voorstellen over te veranderen opleidingen - zouden ook vanuit de criminologie kunnen worden gedaan. '

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen