VU Magazine 1980 - pagina 390

]ttl MAGAZINE 4

"Quortes verdienste is dat hij laat zien hoe zendingsrelaties afhankelijldieid kunnen creeëren"

ding en verandering van jewelste. Rondom die zendingsactiviteiten groeiden enclaves van christenen, wier oriëntatiepunt veel meer kwam te liggen in het verre Nederland in de wereld van de blanke zendingswerker dan in de eigen omgeving.

Afhankelijkheid

riodes van vier jaar. Dat maakt de kans, dat zij invloed of macht uitoefenen, steeds kleiner en vermindert de afhankelijkheid aan Javaanse zijde. Het typische - door Quarles zelfs tragisch genoemde - is nu, dat de Javaanse kerken zelf na 1970 terugschrikken voor de vermindering van de afhankelijkheid, personeel maar vooral financieel, als deze laatste vanuit Nederland wordt doorgezet. Het blijkt dat de volwassenheid, sinds decennia beleden en zichtbaar in eigen kerkelijke organisatie en theologische opleiding, slechts moeizaam te aanvaarden is op het financiële vlak. Natuurlijk speelt hierbij de moeilijke economische positie van Indonesië en dus de armoede - door Quarles m.i. te weinig verdisconteerd - een belangrijke rol, maar dit alles toont duidelijk aan, dat het door de zending opgebouwde kerkelijke apparaat met alles daaromheen aan wat vroeger de ,,nevendiensten" heette, te zwaar westers is opgezet om voldoende draagvlak te kunnen vinden in eigen sociale, economische en culturele mogelijkheden.

Het gaat Quarles er met name om die afhankeüjkheidsrelatie te analyseren. Hij doet dat op verschillende niveaus: dat van Javaanse synode, van de classis en van de plaatselijke gemeente. Vooral de positie van de Nederlandse missionaire predikant en zijn Javaanse counterpart, de pendeta utusan, dikwijls een onafscheidelijk duo, wordt aan een grondig onderzoek onderworpen. Via zijn band met de zending, hij voerde de correspondentie met de zendende kerk - had de Javaanse missionaire predikant een grote invloed, ook toen zijn Nederlandse collega vertrokken was en in de recente tijd met meer vervangen werd. Na 1970, toen de relaties tussen Nederland en Midden-Java steeds meer gecentraliseerd werden, ging zijn invloed tanen. Ook in de positie van de Nederlandse zendingsarbeiders is recent veel veranderd: zij gaan niet meer uit v o o r - in principe - een levenslange zendingsloopbaan, maar voor één of twee pe-

Doorgaande beïnvloeding Wij moeten ons hierbij echter wel realiseren, en dat is een aantekening van mijn kant, dat Indonesië aan meer dan alleen gereformeerde zendingsinvloeden onderworpen was en is. Heel dit volk staat al eeuwenlang bloot aan beïnvloeding vanuit het westen en in 't bijzonder vanuit Nederland. Het is eerder verbazingwekkend, wat het aan eigen culturele waarden heeft weten te behouden, en dat is ook in de Javaanse kerken te merken. Tot op vandaag gaat die beïnvloeding door, al heet ze nu ontwikkelingssamenwerking en ze is bepaald niet beperkt tot kerkelijke relaties, maar strekt zich uit van wetenschappelijk onderzoek tot investeringen van het bedrijfsleven. Het scala van afhankelijkheidsrelaties is vandaag zeer breed; daarin neemt de zending maar een bescheiden plaatsje in.

Westerse penetratie Het werkt ontnuchterend en heilzaam te leren, dat het zendingswerk, met zoveel liefde gedragen door de gereformeerde christenen hier. geleid heeft tot veel meer dan kerkplanting daar onder de tropenzon. De zending is een onderdeel van een veel bredere stroom van penetratie door de westerse - in dit geval wel een heel bijzonder specimen daarvan: de gereformeerde - cultuur in de oosterse. Dat heeft daar tot veel verandering geleid en - bij al het goede - ook tot vervreemding van het eigene en tot afhankelijkheid van het westen.

Het is goed, dat de zending zicli bewust is van liaar aandeel in het creëren van afhankelijkheid bij haar partners overzee. Maar wij kunnen onze zendingsgeschiedenis niet overdoen. Zouden wij het kunnen, dan zouden wij hopelijk dankbaar de Sadrach-christenen aanvaarden als christenen, die een eigen Javaanse vorm van geloven hebben gevonden. Maar waar zouden de Sadrach-christenen nu zijn in de smeltkroes van het huidige Indonesië? De geschiedenis van de gereformeerde zending op Midden-Java is deel van een veel groter proces van onderwerping en bevrijding, van afhankelijkheid en emancipatie. De afhankelijkheid van de kerken van Midden-Java ten opzichte van de gereformeerde zending zal naar het zich laat aanzien, als een nieuwe generatie aantreedt, sterk verminderen. Blijft over een Indonesische kerk, die nog wel sterk de trekken van haar westerse moeder zal vertonen, maar toch in Indonesië een belangrijke bijdrage zal leveren en nu reeds levert de rol van de christelijke kerken in het geheel van de natie. Als de relaties tussen kerken in Indonesië en Nederland volwassen zijn, begint de diskussie pas goed over ieders rol ten opzichte van ieders samenleving en staat. Quarles' verdienste is, dat hij via nauwkeurig onderzoek laat zien, hoe zendingsrelaties afhankelijkheid kunnen creëren. Maar de les, die we daaruit leren, wordt steeds minder toepasbaar. Daarvoor is er al teveelveranderd. De kerken in de ,,derde wereld" zijn veel zelfbewuster geworden. Wij kunnen niet ergens meer uit eigen beweging met zending en hulpverlening beginnen. Vanaf het begin hebben wij met zelfstandige partners te maken, die zich geen stempel meer laten opdrukken, eerder het een en ander te zeggen hebben over onze manier van christen-zijn. Terecht, en een vorm van .,ontwikkelingshulp" om dankbaar voor te zijn. •

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen