VU Magazine 1981 - pagina 54

wantschap, maar op gemeenschappelijke belangen. In die groepen domineert meestal wel één sterke persoon, die vaak onvoorwaardelijk wordt gevolgd. Iedereen, alleen of in groepsverband, komt op voor eigenbelang. Op algemeen belang of dat van anderen wordt niet gelet. Een voor ieder zichtbaar voorbeeld is de chaos in het verkeer bij een stagnatie. Om in deze maatschappij orde te scheppen is Adat onbruikbaar. Hier moeten geschreven wetten zijn, hier moet politie optreden, hier moet officieel recht gesproken worden. Dat alles is in de ethnische gemeenschap nog niet nodig. En nog wordt het vaak onoverzichtelijk en verward. De zwakken komen vaak lelijk in de verdrukking. Is het mogelijk terug te keren naar die harmonische toestand van het eerste stadium? " Is het mogelijk een kuiken terug te stoppen in het ei? Nee, we moeten niet terug, maar juist verder in de ontwikkeling. Zowel in het eerste als in het tweede stadium ontbreekt het besef van verantwoordelijkheid. Het bewustzijn van het eigen ,,ik" moet juist verder ontwikkeld worden. Het derde stadium is dat van mensen die zich bewust zijn van verantwoordelijkheid. Voor zichzelf, maar ook voor het algemeen belang. Dus niet alleen voor eigen familie, niet alleen voor de eigen groep. Ook deze mensen zoeken elkaar op om samen te bouwen aan een betere toekomst, aan een rechtvaardiger maatschappij. Als ze alleen blijven staan — vaak bespot en doorgaans niet begrepen — is de kans groot, dat ze terugzakken in egoïsme: waarvoor zou ik me inspannen, niemand is er dankbaar voor en het haalt toch niets uit. Of ze geven het helemaal op en gaan terug naar de desa... Helaas is het aantal mensen met ingebouwd verantwoordelijkheidsgevoel nog te weinig in getal. Maar we zouden het hebben over gezondheid. Heeft die nu iets te maken met dit verhaal? Volgens mij heel veel. Gezondheid gaat immers over mensen. We kennen alleen de definitie van,.gezondheid" geformuleerd door de WHO. Die is wel wat te ruim, maar goed als aanduiding van waar we het over hebben. Gezondheid is dus niQt,,afwezigheid van ziekte of onbekwaamheid". Niet negatief. Zelf zeg ik altijd: gezondheid is een gave van God en een opdracht om daar goed voor te zorgen. Gezondheid hangt samen met alle aspekten van ons bestaan. Voor een klein deel maar met onze medische aktiviteiten! Medici spelen maar een bescheiden rol in de zorg voor gezondheid. Lees hierover ook maar in het boek van Prof. J. P. Kuiper: ,,Mens-opvatting en gezondheidszorg". Medici — hoevelen sterven er op ongeveer vijftig-jarige leeftijd? Is dat een goed voorbeeld van gezondheidszorg? Gezondheids-besef is wel een kwestie van opvoeding. Kuiper noemt het ,,edukatieve zorg". Hier is ontwikkeling nodig. Dit is een mentaal proces, zoals dat altijd met ontwikkeling het geval is. En dus: moeizaam.

48

Indonesië: een heel andere wereld met heel andere normen Ja, wat is eigenlijk,.ontwikkeling"? De betekenis van het Nederlandse woord is: Uit de wikkels doen, wat er in zit, moet er uit komen, moet de kans krijgen tot zijn recht te komen, potenties moeten werkelijkheid worden. Het Indonesische woord ..perkembangan" betekent eigenlijk: de knop wordt bloem. Ontwikkeling is dus niet: ..westers" worden, nabootsing van ontwikkelde landen. Helaas lijkt het daar wel vaak op.... Het eerste doel zou moeten zijn: ..genoeg". „Geef ons heden ons dagelijks brood". In het Indonesisch: ..Geef ons vandaag genoeg te eten". Inderdaad is Indonesië hier hard mee bezig. Uitbreiding van landbouwareaal en intensifikatie van rijstbouw en andere gewassen. Voorlichting over goede voeding en uitbreiding van mogelijkheden, vooral wat betreft eiwitrijke voedingsmiddelen. De laatste vijfjarenplannen zijn uitgesproken gericht op de desa — het dorp. Helaas is er ook een sterke tendens om ..modernisatie" synoniem te stellen met ,,verwestering". Vooral in de hogere kringen is het leven al zeer westers. Dat is een soort prestigekwestie. Daardoor excessen van konsumptiedrang, wJSffïflIindel en industrie graag aan meewerken, van een zich verrijken, van ..nooit genoeg". Rijkdom najagen is immers als drinken van zout water:

Ontwikkeling is: de knop wordt bloem hoe meer je binnen krijgt, hoe meer dorst. Natuurlijk wordt ook in andere kringen de konsumptiedrang aangemoedigd, met vaak desastreuze gevolgen voor de minder rijken. Ook worden kunstmatige behoeften gekweekt. En dat gaat vaak ten koste van de gezondheid. Ontwikkeling behoort te beginnen op het niveau waar de mensen zich bevinden. Natuurlijk. Maar hier ligt nu juist het grote probleem. Want dat is een proces dat erg lang duurt. En ons wordt de tijd niet gegeven. Het moet vlugger. In de meeste streken van Indonesië is de mentaliteit nog sterk feodaal belast. Dit brengt mee een ontbreken van eigen verantwoordelijkheidsgevoel. Men is gewend bevelen te krijgen en uit te voeren. Waarvoor die dienen is niet jouw zaak. Binnenshuis leeft men zijn eigen leven en volgt eigen vaststaande gewoonten. Wil men snel resultaten zien, dan is natuurlijk bevelen geven de manier. Alleen zijn die resultaten vaak niet blijvend en veranderen niets

aan de levensgewoonten. Z o n opgelegde opvoeding wortelt niet in het dagelijks leven. En om een betere gezondheid te krijgen is dat toch nodig. De gezondheid van de grote massa laat nog veel te wensen over. Ondervoeding, infektieziekten. te grote gezinnen zijn de grootste problemen. Toch heeft gezondheid geen hoge prioriteit. Ziek worden overkomt je nu eenmaal, dat is je noodlot. Of het door bovennatuurlijke krachten komt of veroorzaakt wordt door levende mensen, mogelijk heb je onbewust regels overtreden — in al deze gevallen is de hulpverlener de „dukun", die op dit gebied deskundig is. de traditionele genezer. En dan zijn er de kruidenkenners, meestal vrouwen. Dukuns hebben bovennatuurlijke gaven en het vertrouwen van het grootste deel van het volk. Ja. in uiterste nood wordt dan nog wel eens de hulp ingeroepen van de moderne geneeskunde. (Het omgekeerde komt trouwens ook voor!). Maar voor de meeste mensen is deze moderne geneeskunde toch wezensvreemd. Wel populair is de injektie. geleverd door verplegers, die daar vaak aardig mee verdienen. Maar het gaan naar een gezondheidscentrum is er toch meestal niet bij. Natuurlijk is men blij met pompen, die betrouwbaar water geven. Bedoeld als gezondheidsvoorziening, maar meer nog gewaardeerd omdat ze dichterbij zijn dan de rivier. Moeilijker is het al met het sanitair. Als men verplicht latrines heeft aangebracht, zullen die na een jaar, bij controle, trots getoond worden: brandschoon, want....nooit gebruikt. Waar te beginnen met de gezondheidsopvoeding? Volgens mij bij de kinderen — hoe jonger hoe beter. In de scholen wordt dit al gedaan. Wij experimenteren met een ,,kind tot kind"-programma, waarbij de tieners leren beginnende ziekten te herkennen bij hun jongere broertjes of zusjes, zoals diarree met de vaak noodlottige uitdroging. En dan direkt hulp te verlenen. En vanzelfsprekend, een en ander te voorkomen. Preventie is bij ons nog een moeilijk begrip. We leven vandaag en morgen is in de hand van Allah. Het belangrijkste is: een gezondere leefwijze en dat betekent zeer ingrijpende veranderingen in de dagelijkse levensgewoonten. Bovendien doe je zoiets niet in je eentje maar de gemeenschap moet het goedkeuren. Toch, onmogelijk is het niet. Motiveren is moeilijk, maar kan toch wel op den duur resultaten geven. Een voorbeeld hiervan is het succes van de gezinsplanning op OostJava. Maar daarbij is het belangrijkste dat jonge mensen niet meer ieder jaar een kind willen. De manier waarop de regering werkt is doorgaans met zachte druk en een kompetitiestelsel. Ikzelf ben daar niet zo gelukkig mee. maar zie het dilemma wel. Opvoeding van de jeugd zal een duurzamer effekt geven — maar duurt een generatie. Tot nu toe hebben we niet veel anders besproken dan wat Kuiper noemt ..sponta-

vu-Magazine 10 (1981) 2 (februari)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen