VU Magazine 1982 - pagina 25

Prof. dr. JohanBlok: „Uitspraak is steun voor IKV" „Achteraf gezien ben ik eigenlijk erg bevooroordeeld met mijn waarnemerschap In de hoorzitting begonnen. Waarom eigenlijk? Ik denk omdat ik de hoorgroep die door de Wereldraad was ingesteld, te veel gezien heb als een verzameling van kerkelijke diplomaten, die vóór alles een veilig evenwicht van meningen zouden moeten bewaren. Verder zal ook wel een rol gespeeld hebben dat ik meestal in slaap val bij het lezen van Wereldraadstukken over technische onderwerpen: naar mijn gevoel een woordenbrij, waarin de weinige pittige nootjes moeilijk te vinden zijn Aan de uitnodiging heb ik gehoor gegeven omdat ik zoiets wel eens wilde meemaken en omdat ik hoopte een paar handige overzichten van nieuwere ontwikkelingen op te doen. Het is een zaak van meer gewicht gebleken, van zoveel gewicht zelfs dat vooraanstaande Russische en Amerikaanse funktionarissen het de moeite waard vonden er hun propaganda te komen aanbieden naast de getuigenissen van wetenschappelijke deskundigen. In een sfeer van schijnbaar koele zakelijkheid werden de militaire ontwikkelingen in de wereld als pure waanzin ontmaskerd. Ik ben er opnieuw van onder de indruk gekomen dat deze waanzin niet kan ophouden, al wordt hij door iedereen als waanzin onderkend, onverschillig of de sympathie zich richt op de Verenigde Staten, op de Sovjet-Unieof op de Derde Wereld. Er is geen schuldige aan te wijzen, er zijn alleen maar medeplichtigen. Mensen begrijpen elkaar niet, zij verstaan eikaars taal niet of luisteren er niet naar en daar-

zijn zonder belangrijke thema's achter te houden voor geheime tweezijdige onderhandelingen. Niettemin zijn er tekenen van hoop en het hoort bij onze christelijke roeping zulke tekenen te onderscheiden en in geloof te beantwoorden. Het eerste onder deze tekenen is de vrijwel wereldwijde afkeuring van kernoorlog. Ook zijn er groeiende banden van saamhorigheid tussen mensen met verschillende geloofsovertuigingen en kuituren. Het toenemend volksverzet tegen kernwapens in vele landen van zowel Oost als West, scheppen een politiek klimaat waarin de thema's van ontwapening en wapenbeheersing tot zaken geworden zijn die in het middelpunt van de bezorgdheid staan. Sommige bewegingen wijden verdere overdenkingen aan het verband tussen ontwapening en ontwikkeling. Wij steunen zulke bewegingen, omdat zij uitdrukking zijn van doeltreffende betrokkenheid van grote groepen mensen in zaken die voor hen van levensbelang zijn maar ook omdat zij kansen tot volksopvoeding bieden in zaken van vrede, van recht en van veiligheid. We ontvingen rake bewijzen van de doeltreffendheid van enkele van deze bewegingen, in het bijzonder die, die een opvoedingstraditie van vele jaren kennen, en we dringen er bij kerken en individuele christenen op aan dat zij, waar dat gepast is, een verantwoordelijke rol daarin meespelen. Andere tekenen van hoop moeten we zoeken in de ruime en afwisselende hoeveelheid wenken die ons zijn voorgelegd over de manieren waarop uit de huidige patstelling kan worden geraakt. Ons werd verteld van kerken die diepgaand betrokken zijn bij vredeswerk door vertrouwenwekkende maatregelen. 22

door blijven zij banger voor elkaar dan de feiten rechtvaardigen Dat heeft mij eigenlijk het meest getroffen in die week: het onvermogen van mensen om te luisteren naar wat door anderen gezegd wordt. De boze bedoelingen van de ander staan van tevoren vast en daarom wordt zijn taal alleen maar beschouwd als een instrument om de werkelijke motieven te verhullen. Als die taal dan bovendien je moedertaal niet is. kun je ieder woord nog des te beter overeenkomstig je eigen vooroordeel interpreteren Dat lijkt een belangrijke faktor in de manier waarop de politici van de supermachten met elkaar omgaan. Vermoedelijk gaat het hier om een algemeen-menselijke eigenschap. Ook in het vraag-en-antwoord-spel tussen hoorgroep en getuigendeskundigen waren er voorbeelden van te vinden. De perskonferentie aan het slot verried dat ook de aanwezige journalisten het voorlopige rapport van de hoorzitting niet onbevangen konden lezen. Hun vragen — voorzover niet gewoon dom of naïef — liepen over van wantrouwen omtrent de eerlijke bedoelingen van de Wereldraad. En wat ik het ergste vond: het dagblad Trouw heeft kans gezien de hele week lang konsekwent verslagen vol onjuistheden over de hoorzitting te publiceren, waarvan zowel het wantrouwen als het onvermogen om diskussies in het Engels te volgen duidelijk herkenbare oorzaken waren Met enige spanning heb ik uitgezien naar de slotverklaring.

! r-

Ö^®

HOILAJNDl^ ZIEKTE

Zou het waar zijn dat de hoorgroep de kool en de geit ging sparen terwille van de goede verhoudingen in de wereldkerk? Gelukkig bleek deze vrees ongegrond. Met stijgende bewondering heb ik het evenwichtige verslag en de toegevoegde aanbevelingen op vrijdagmiddag 27 november doorgekeken en daarna door voorzitter Habgood horen voorlezen. In rustige taal zonder overbodige superlatieven werd daarin de onverbiddelijke diagnose van de bewapeningsziekte gesteld. Belangrijker nog is dat de vredesbewegingen zonder reserve worden gesteund. Ondanks het feit dat de doelstellingen van het IKV naar mijn smaak tijdens de

H^l ^H^^S WÊÊÊ ^t^^ ^^H I^H

I^^^^H

^^H^^l ^^^^^^l^^r^J^B^^^H

WÊ

GEYER

l^g

^H

HS^

DAHLCN

fvj^

••^M We beogen door te gaan met een voorstel voor nieuwe werkwijzen in internationale onderhandelingen en we hopen dat dit tot verdere, wijdvertakte studie zal leiden. We doen er een voorstel bij over het aannemen van houdingen die eerder verdedigend dan aanvallend van aard zijn in de voornaamste konfrontatieterreinen van Europa. We hoorden meer over het voorstel dat reeds is gedaan door de WvK voor een bevriezing van het uitproberen, ontwikkelingen en aanmaken van alle kernwapens. We hopen dat dit voorstel van harte onderschreven wordt door de Kerk en dat de problemen inzake toetsing die het kan oproepen, bijzondere aandacht zullen krijgen. Een ander voorstel dat we willen aanbevelen behelst beperkte eenzijdige ontwapeningsstappen (onafhankelijke akties waarover niet is onderhandeld), die uitnodigen tot een overeenkomstig antwoord, maar niet afhangen van de onzekerheden van langgerekte onderhandelingen. Het hoofdvoordeel van dit voorstel is dat het onmiddellijk in daden kan worden omgezet en dienstbaar zou kunnen zijn vooreen klimaatsverandering waarvu-Magazine 11 (1982) 1 (januari)

1

u

hoorzitting onvoldoende uit de verf kwamen, zijn ze door de hoorgroep goed begrepen getuige de zinsnede: ,,Een idee dat wij eveneens wensen aan te bevelen is dat van initiatieven tot beperkte eenzijdige ontwapening (onafliankelijl<e stappen zonder voorafgaande ondertiandelingen) welke de uitnodiging inhouden tot een overeenkomstig antwoord." Nieuw wasvoor mij de informatie dat er in de Verenigde Staten een beweging groeiende is die alle ontwikkeling en produktie van atoomwapens wil bevriezen als een eerste stap, desnoods eenzijdig, om tot betere verhoudingen tussen de supermachten te komen. Deze mogelijkheid lijkt bij analyse wetenschappelijk verantwoord en werd in september ook aanbevolen door de 31 e Pugwash-konferentie die in Canada werd gehouden. Het is van groot belang dat het streven van de Europese vredesbeweging om de plaatsing van nieuwe, extreem nauwkeurig te richten lange-afstandswapens tegen te houden, op deze manier steun krijgt aan de overkant van de oceaan. Over de kernbewapening heb ik geen principieel nieuwe dingen gehoord, wel versterking van bepaalde argumentaties. Tijdens lezingen breng ik bij voorbeeld wel eens te berde dat de officiële politiek van wapenbeheersing in vele opzichten fungeert als dekmante/voor verdere bewapening. Soms overvalt mij dan wél eens de twijfel of zo'n bewering voldoende wetenschappelijk verantwoord is, hoewel iedereen dat effekt met eigen ogen kan waarnemen. Een aantal van dat soort onzekerheden ben ik tijdens de hoorzitting kwijtgeraakt dank zij de analyses die werden gegeven door beter terzakekundige onderzoekers (ik ben ten slotte geen polemoloog, maar biofysicus). Dat heeft mij versterkt in de mening dat ieder die bereid is eerlijk kennis te nemen van de feiten, gemakkelijk de politieke misleiding kan doorzien die ter verdediging van de kernbewapening wordt aangewend. Wat ik heb gemist in de hoorzitting is een diepgaande analyse van de ideologische achtergrond. Een deel van onze wereld wil voorrang geven aan de kreatie-

in toekomstige onderhandelingen plaatsvinden. Het omzeilt ook de hardnekkige kritiek dat „we allemaal stappen kunnen bedenken die andere naties zouden kunnen nemen." Ook werden ons aanbevelingen gedaan voor kernwapenvrije gebieden in verschillende delen van de wereld en wij onderschrijven die gedachte als een eerste stap naar vollediger ontwapening, mits de kernwapen loze straten wettige en bindende waarborgen kunnen krijgen van de kernwapenmachten dat deze gebieden volledig geëerbiedigd zullen worden. Wij willen ons ten volle scharen achter het krachtige getuigenis dat een kernwapenvrij Europa toegejuicht zou worden zowel in Oost als West. Ons werd ook verteld van het sterke verlangen naar een kernwapenvrije Stille Oceaan en we hoorden opnieuw de oproep daartoe, zoals die is uitgegaan van de Raad van Kerken op de Stille Oceaaneilanden. We zijn gekant tegen het voortduren van kernproeven in de Stille Oceaan. Als christenen zijn we nog aan 't zoeken naar geloofwaardiger wegen om christelijke inzichten te doen inwerken opzulke ingewikkelde problemen en we zijn erkentelijk voor de inbreng van hen die tot ons spreken vanuit theologische en politieke achtergronden die verschillen van de onze. Het getuigenis van de kerken kan zich echter niet bang laten maken door de ingewikkeldheid van de thema's rond kernontwapening. De christelijke theologie, die nog bevrijd moet worden van overgeleverde denkpatronen, heeft een spoedeisende taak deze dringende vragen onder ogen te zien op basis van nieuwe of vernieuwde inzichten gepeurd uit het christelijke erfgoed.

Magazine 11 (1982) 1 üanuari)

ve, sterke mens. Voor hem moet er ruimte zijn om zijn kracht en inventiviteit te bewijzen in een konkurrentiestrijd. De sterke moet winnen, want voor hem is de toekomst in de evolutie van de mensheid. De zwakkeren delven het onderspit en dat moet ook. Voor hen is er geen toekomst en soms is dat zo zielig dat je de nood wat moet verzachten als dat redelijkerwijze mogelijk is. Recht hebben de zwakken in ieder geval niet op zo'n behandeling. Dit principe van overleving van wie het sterkst en het slimst is, blijkt te kunnen leiden tot de excessen van militarisme, militaire diktatuur en superioriteit door kernbewapening. In een ander deel van de wereld staat de gelijkheidyan mensen voorop, althans in principe. Gelijkheid wordt gehandhaafd, desnoods door met geweld de menselijke kreativiteit te onderdrukken. Grote offers worden voor dit principe gebracht. De ekonomie gaat ervan kapot en de voedselproduktie stagneert omdat het niet meer loont hard te werken in een grauwe kollektiviteit. Toch wordt tot het uiterste getracht iedere interne of externe bedreiging van het principe te keren, desnoods met kernwapens, om de bij herhaling ondervonden agressiviteit van de kreatieven te beteugelen. En in de Derde Wereld lijdt men honger, leder konf likt wordt in de sfeer van de ideologietegenstelling getrokken en daardoor wordt het veel feller. Een stroom van wapens vloeit van Noord naar Zuid, waar een stroom van eteh en geld nodig zou zijn. Ik denk dat in de wereld een helderder inzicht in de aard van het ideologiekonf likt zal moeten ontstaan voordat er een veiligheid kan opbloeien die kernwapens overbodig maakt. Dat inzicht heb ik ook te veel gemist in dehoorzitting, zonder dat ik zou willen zeggen dat het uitvoerig aan de orde had moeten komen. Eerst immers moet de diagnose gesteld worden en die is niet mals:,,De patiënt is waanzinnig". Daarna wordt het tijd om te zoeken naar de oorzaak van de waanzin. Dat zal heel voorzichtig moeten gebeuren omdat de Wereldraad God en zijn wereld niet zou dienen door uit elkaar te vallen.

Maar de levende God, in Jezus Christus, spreekt niet slechts door de theologen. De Kerken moeten nu spreken en handelen, zelfs al riskeren zij enige grove versimpeling. Het gevaar is immers heel groot en het leven van de mensheid zélf wordt bedreigd. Ook al gaat de opdracht het hoorgroepverslag op langere termijn af te ronden, door, evenals de (noodzakelijke) taak tot verfrissende theologische bespiegeling, toch meent de groep dat de kerken dringend het volgende zouden moeten overdenken: A of afschrikking ons nu wel of niet daadwerkelijk tot op heden voor de kernoorlog heeft behoed, we moeten Gods genade herkennen in het uitstellen van de dag des oordeels, opdat wij tijd hebben berouw te tonen en terug te keren tot het gezond verstand B de onwettigverklaring van de aanmaak, het bezit en het gebruik van kernwapens als een misdaad tegen de mensheid, precies als de kerken hebben gedaan met betrekking tot racisme en biologische oorlogvoering. C dat kerken over de gehele wereld de hoogste voorrang geven aan vertrouwenwekkende maatregelen tussen naties en volkeren en doeltreffende herderlijke handreikingen ontwikkelen om wijdverbreid cynisme, wanhoop en onverschilligheid te boven te komen en zelfzuchtig nationalistisch denken te ontmaskeren dat dikwijls, in christelijk denken, vermomd gaat als „werkelijkheidszin". Te veel christenen lopen het gevaar in slaap te worden gewiegd, in een verlammende verdoving, doordat de problemen ontzaglijk en ingewikkeld zijn. Met dit in gedachten dringen wij er bij onze medechristenen op aan dat zij deze geweldige vraagstukken te lijf gaan in een geest van beslistheid en hoop." 23

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen