VU Magazine 1983 - pagina 53

genheid opleveren. Alle indicaties wijzen er echter op, dat automatisering het zal winnen van economische groei en dat bij verdere groei het bedrijfsleven zal investeren in arbeidsbesparende apparatuur en niet in arbeidsplaatsen. De internationale ontwikkeling zal geen andere keus open laten.

Verdeling van arbeid Wanneer het totaal aantal arbeidsuren in Nederland afneemt en het aantal mensen, dat werken wil constant blijft, dan zijn er twee mogelijkheden. Of een steeds kleiner aantal mensen werkt 40 uur per week en de rest is werkloos, óf de beschikbare betaalde arbeid wordt over meer mensen verdeeld. Dat betekent dus een kortere werkweek. De eerste weg leidt tot steeds grotere ongelijkheid in de samenleving. De werkenden hebben via hun bonden invloed op de verdeling van het nationale product en enige medezeggenschap binnen hun organisatie. Ze hebben carrièremogelijkheden en kunnen hun eigen kinderen weer stimuleren. Langdurige werkloosheid biedt de slachtoffers steeds minder uitzicht, minder mogelijkheden en steeds minder sociale contacten. De hoogte van hun uitkering is afhankelijk van de solidariteitvan de werkenden. Voorde werkenden is de situatie ook niet ideaal. Ze kunnen bij arbeidsconflicten gemakkelijk ontslagen worden, omdat velen klaar staan hun plaats op te vullen. Hef belang van de werkende bevolking, ook de werkenden aan de universiteiten, ligt daarom op de tweede weg. Dat is ook de keuze van de vakbeweging. De grafische bonden onderhandelen bij voorbeeld overeen werkweek van 35 uur. In andere bedrijfstakken gaat men nu nog minder ver. Overal wordt echter onderhandeld over verkorting van de werkweek, waarbij de werknemers bereid zijn een deel van de kosten te dragen. De tijd is rijp om de zaak ook bij het Wetenschappelijk Onderwijs aan de orde te stellen. Vanwege de krapte in het overheidsbudget zal men een plan zo moeten uitwerken, dat het de overheid niet extra op kosten jaagt.

Vierdagen werken Binnen de Universiteitsraad van de VU functioneert de gematigd progressieve DAK-fraktie, die bestaat uit wetenschappers en technisch-administratief personeel. Deze fraktie is van mening, dat de werkweek voor al het personeel bij alle universiteiten moet worden verkort tot 4 dagen per week of 32 uur per week. Dat moet gelijk

vu-Magazine 12 (1983) 2 februari 1983

opgaan met de bezuinigingsoperatie van 258 miljoen. Het is de enige manier om te bereiken dat geen mensen op straat komen te staan zonder kans ooit nog een betaalde baan te krijgen. We kunnen het plan illustreren met een (wat simpele) berekening. Bezuinigen betekent, dat de Universiteiten minder taken uitvoeren, dus minder arbeidsuren kunnen maken. Er zijn dan, extreem gesteld, twee mogelijkheden. Men kan hetzij 3.000 mensen volledig ontslaan, hetzij alle 30.000 mensen die aan de Nederlandse universiteiten werken voor 10 % ontslaan. Voor de personele kosten van de universiteiten maakt dat niet veel verscjiil. Wél voor de werkgelegenheid! Het is dan sociaal veel meer aanvaardbaar te kiezen voor de tweede oplossing. De 3.000 mensen die volledig ontslagen zouden worden doen voor een deel specialistisch werk en kunnen daarmee elders niet aan de slag komen. Voor minder specialistisch opgeleiden, vooral in de technisch-administratieve sector, geldt, in de huidige tijd van werkloosheid en automatisering, evenzeer dat zij niet gemakkelijk aan de slag komen. Deze berekening is zoals gezegd iets te simpel omdat de universiteiten zullen proberen de 3.000 volledige ontslagen gedeeltelijk op te vangen door

tijdelijke aanstellingen niet te verlengen en de vacatures die ontstaan door het,,natuurlijk verloop" niet op te vullen. Dat laatste betreft gepensioneerden, arbeidsongeschikten of mensen die elders een betrekking aanvaarden. Het probleem is dat bij het niet opvullen van vacatures de nadruk in de personeelsopbouw komt te liggen op mensen met vaste aanstellingen, met een hogere leeftijd en een hoger salaris. Er is dan immers geen ruimte jongeren aan te stellen. Bovendien kan slechts een c/ee/van de inkrimping met 3.000 personeelsplaatsen op deze manier worden gerealiseerd. Voor een evenwichtige opbouw van het personeel aan de universiteiten is een ,,deeltijds ontslag" van 10 % het absolute minimum. Meer praktisch dan ontslag voor 10 % lijkt ons ontslag voor 20 % van de arbeidstijd. Men zal bij het opheffen en samenvoegen van afdelingen en studierichtingen immers wat extra speelruimte nodig hebben om de zaak te kunnen reorganiseren. Bovendien gaat de maatschappelijke ontwikkeling nu al verder dan een werkweek van 90 % = 36 uur. We noemden reeds de grafische bonden. Een ander punt is, dat de overheid zich voorneemt om jongeren aan te stellen op 32 uur per week; een vierdaagse werkweek dus. Vanwege het dalende

De dreiging die uitgaat van de voortgaande bezuinigingen op onderwijs maakt vindingrijk. Hoe kan 't anders binnen een universiteit? Gesteld voorde keus tussen een rigoreus ontslag voor een groot deel van het VU-personeel (circa 10 %), of korter werken voor iedereen, kwam de fractie van het Demokratisch Akkoord (DAK) in de universiteitsraad van de VU met een plan, gebaseerd op de laatste mogelijkheid; ontsla alle personeelsleden meteen volledige baan aan de VU voor één dag per week en schep zo banen voor met name de jonge academici die nu steeds moeilijker een baan kunnen vinden. VU-hoogleraren Egbert Soe/cer (tevens lid van de DAK-fractie) en Bob Goudzwaard schetsen voor VU-magazine het plan en de voordelen daarvan voor personeel en schatkist. (Laatstgenoemde leverde per 1 januari '83 een kwart van zijn arbeidstijd aan de VU In). Het College van Bestuur van de VU stond in eerste instantie huiverig tegenover het DAK-voorstel; men was bang een extra salarisoffer te vragen en vroeg zich af of het verstandig zou zijn wanneer de VU, ten opzichte van de andere universiteiten, met een geheel eigen beleid komt. Om die laatste reden is het zaak, aldus de auteurs van dit artikel, ook andere universiteiten warm te maken voor dit voorstel. Zij vinden dat, afgezien daarvan, de invoering van een dergelijke arbeidstijdverkorting in hetWetenschappelijk Onderwijs een voorbeeld en eeaeerste stap kan betekenen voor andere maatschappelijke sectoren. 47

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen