VU Magazine 1983 - pagina 227

de. Zij is evenzeer te veroordelen als die andere uiting van passiviteit: het eenvoudig afdoen van dergelijke concrete uitspraken uit een voorbije tijd a\s,,historisch achterhaald". In feite doen zich dezelfde problemen voor bij de interpretatie van dergelijke voorschriften van Luther of Calvijn, als bij de bijbellezing (bij voorbeeld Romeinen 13 over het ,,overheidsgezag"!). In beide gevallen gaat het om geschriften uit een andere tijd, in de traditie waarvan wij niettemin willen staan in een geheel andere situatie. De student uit mijn voorbeeld toonde zich met zijn opmerking vooralsnog een slecht theoloog. De vraag die wij vanuit onze moderne problemen aan de Reformatoren moeten stellen moet deze laatsten ernstiger nemen: wat is, als het gaat over de geknechte volken van onze wereld, in de situatie van brute onderdrukking waarin zij leven, voor hen en voor ons de betekenis van öe rechtvaardiging door het geloof? Het is duidelijk dat het dus niet kan gaan om een min of meer automatische navolging van de Hervormers in allerlei practische voorschriften. Het canoniseren van hun werk heeft tot een nieuwe scholastiek geleid, en doet dit bij velen nog. Op deze wijze wordt opnieuw de traditie verheven tot een aan de Schrift gelijkwaardig leergezag. Daarvoor waren deze mensen overigens zelf te controversieel. Hoe zouden wij Luthers aanmaning opvolgen:,,Laaf/ederd/e moorden, rammelen en steken kan, openlijk of geheim, het goed in gedachten houden, dat niets giftiger, nadeliger en duivelser kan zijn dan een rebel. Het is hetzelfde als wanneer men een dolle hond moet afmaken: wanneer je hem niet raakt zal hij jou raken en met jou heel het land"? Of wat te denken van de jodenbestrijding waartoe Luther de christenen oproept, die hij ,,de dorstige bloedhonden en moordenaars van het ganse christendom" noemt, wier synagogen en huizen in brand moeten worden gestoken, en wier bezittingen hun ten behoeve van de christenen moeten worden ontnomen? Of wat te denken van het feit dat de zozeer door Calvijn gestempelde kerk van Geneve medeplichtig is geweest aan ,,het onthoofden van een kind omdat het zijn ouders sloeg en het verbranden van 150 ketters in zestig jaar"? Hier helpt geen beroep op de tijdsomstandigheden! Trouwens, ook al waren wij tijdgenoten geweest van de Reformatoren, dan nog zouden wij persoonlijk gestaan hebben voor de

vu-Magazine 12 (1983) 5 mei 1983

aanvaarding of verwerping van het eigenlijke appèl dat van hen uitging, een riskante aanvaarding die wij op geen enkele manier gemakkelijker kunnen noemen dan een bewuste toeeigening van hun boodschap nu voor ons is. En ook dan zouden wij een houding hebben moeten bepalen tegenover leer en leven van de Hervormers zelf, en van de tijdgeest die daarop invloed oefende. Onze situatie is wat dit betreft niet verschillend: staande in de traditie van de Hervorming moeten wij onze eigen tijd tegemoet treden. De betekenis van de Hervorming ligt echter juist hierin, dat deze kritische participatie in wat haar ten diepste bewogen heeft nu juist door haarzelf wordt gevraagd. Geen nieuwe middelaars tussen God en mens, na de bevrijding van het pausdom! Krachtiger dan Luther het deed kon immers de christelijke vrijheid nauwelijks gepredikt worden. En belangrijker dan zijn verkrampte en verdwaasde haatreacties tegen boerenopstanden is zijn nadruk op het priesterschap atlergelovigen.

Abraham Kuyper

Theologisch gesproken is dit principe verstrekkender geweest in de historie, van groter,.rei/o/uf/ona/re"betekenis, dan de ,,contra" revolutionaire houding die hij in zijn latere leven zelf heeft ingenomen. De Reformatoren waren feilbaar, zoals de kerk die zij reformeerden niet anders dan feilbaar kon zijn. Daarom is het typisch gereformeerd dat Calvijns geestelijke nazaten 350 jaar na de verbranding van óe,,ketter" Servet, waarbij Calvijn betrokken is geweest, voor de eerstgenoemde in Geneve een monument hebben neergezet met de inscriptie: ,,Wij, respectueuze en erkentelijke zonen van Calvijn, onze grote Hervormer, maar een dwaling veroordelend die typisch was voor zijn tijd, en overtuigde voorstanders van de vrijheid van geweten, hebben, in overeenstemming met de werkelijke beginselen van de Hervorming en van het Evangelie, dit zoenmonument opgericht op 27 oktober 1903." Bij mijn weten bestaat in de roomskatholieke traditie tot op heden iets dergelijks niet. Heeft de roomse kerk ooit openbaar schuld beleden over het optreden van de inquisitie? De kerkelijke autoriteit kan niet worden afgevallen. In Latijns-Amerika wordt de ,,geestelijke conquista", de onderwerping aan de heersende ideologie, nog

197

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen