VU Magazine 1985 - pagina 15

zoekt een uitlaatklep in de trek n a a r d e grote steden, waar de krottenwijken zich uitbreiden. In een aantal landen waar de voedselproduktie was achtergebleven bij de groei van de bevolking, is men ertoe overgegaan voedsel te importeren. Worden echter importbeperkende maatregelen noodzakelijk geacht, dan kan ook de voedselimport hierdoor worden getroffen. Een andere ingrijpende maatregel, waarbij Peru en andere landen Tunesië en Bolivia zijn v o o r g e g a a n , is het afschaffen van de subsidies op de directe levensbehoeften. Dit heeft reeds geleid tot grote sociale onrust, stakingen en massabetogingen. Verlaging van lonen en salarissen is een andere mogelijkheid, in al deze gevallen is een forse stijging van de kosten van l e v e n s o n d e r h o u d het gevolg. Daar komt nóg iets bij. Waar gebrek is aan kapitaal, is weinig of geen geld beschikbaar bij langdurige d r o o g te, o v e r s t r o m i n g e n en e p i d e m i e ë n . Reeds nu wordt in v e r s c h e i d e n e rapporten voor een verheviging van het a r m o e d e p r o b l e e m in grote delen van de D e r d e w e r e l d g e w a a r s c h u w d . Protectionisme De e c o n o m i s c h e a c h t e r u i t g a n g , die wordt t o e g e s c h r e v e n aan een te veel naar buiten gerichte o n t w i k k e l i n g , aan etnische m i n d e r h e i d s g r o e p e n of aan incompetente en c o r r u p t e politici, heeft geleid tot de o p k o m s t van politieke protest b e w e g i n g e n , maar ook van godsdienstige mahdistische 'crisisbew e g i n g e n ' , zoals die zich eind 1982 in het n o o r d o o s t e n van Nigerië hebben v o o r g e d a a n . Het is tot staatsgrepen g e k o m e n van populistische leiders o.a. in G h a n a , met soms een militair bewind als mogelijke overgangsfase, zoals eind 1980 in Boven-Volta. Waar militairen aan het b e w i n d w a r e n en wilden blijven, is vanuit de bevolking op een b u r g e r r e g e r i n g a a n g e d r o n g e n , zoals in Peru, Argentinië en Chili. Nieuwe regimes zullen een meer nationaal gericht beleid gaan voeren met een grotere invloed van de staat op e c o n o m i s c h terrein en met i m p o r t s u b s t i t u t i e p r o g r a m m a ' s en nationalisaties, die een stimulans k u n n e n betekenen voor kleine industrieën en initiatieven in de informele sector. Naast deze trend in meer nationale richting krijgen delen van de Derde Wereld ook te maken met n i e u w e vormen van expansie, hetzij in e c o n o mische zin, bijv. van J a p a n , dat niet alleen in Zuidoost-Azië, maar ook in Afrika en Latijns-Amerika zijn markten heeft w e t e n uit te b r e i d e n , hetzij in politiek-militaire zin, zoals o n t w i k k e -

VU-Maga2ine14(1985)1 lanuari 1985

lingen in Afrika, M i d d e n - A m e r i k a en elders laten zien, die aan een herleving van de K o u d e O o r l o g d o e n d e n ken. De e c o n o m i s c h e crisis heeft ook tot een verandering in de h o u d i n g van de ontwikkelde landen ten opzichte van de o n d e r o n t w i k k e l d e landen geleid. Politici uit de Derde Wereld klagen o\/er een t o e n e m e n d p r o t e c t i o n i s m e van de industrielanden. Deze h e b b e n hen eerst met kapitaal en t e c h n i s c h e uitrusting g e h o l p e n eigen industrieën op te b o u w e n , maar h e b b e n nu hun markten voor de p r o d u k t e n van deze industrieën g e s l o t e n . Het bestaan van de Europese Gem e e n s c h a p lijkt deze trend eerder te versterken dan af te r e m m e n . B o v e n dien betekent het exportstabilisatiesysteem (Stabex) wel voor d e korte termijn een verlichting van de exportperikelen voor de g e a s s o c i e e r d e g e b i e d e n , maar op lange termijn blokkeert het hun noodzakelijke e c o n o mische h e r s t r u c t u r e r i n g . Al in 1975 waren de uitkeringen voor 67,4 pro-

cent het gevolg van de effecten van de crisis op de politiek van de lidstaten. In de medio oktober 1984 aan de T w e e d e Kamer a a n g e b o d e n nota " D e kwaliteit van de E G - h u l p v e r l e n i n g " w o r d t dan ook g e c o n s t a t e e r d , dat als gevolg van de e c o n o m i s c h e crisis " h e t s p a n ningsveld tussen de doelstellingen van de EG-hulp en die van het intern beleid e e r d e r t o e - d a n a f g e n o m e n " is. Wie zou m e n e n dat de h u i d i g e crisis een a d e m p a u z e betekent voor de Derde W e r e l d , vergist zich. Het heeft er eerder w e g van dat zo'n h o n d e r d jaar na de conferentie van Berlijn, waar de V e r e n i g d e Staten en E u r o p a Z w a r t Afrika o p d e e l d e n , een 'Scramble for the Third World' op g a n g komt. De Derde Wereld is echter geen object, maar subject. Niet een o v e r h e e r s i n g v a n , maar een s a m e n w e r k i n g met de Derde W e r e l d , zoals dat in de beide rapporten van de C o m m i s s i e - B r a n d t is bepleit, is een bijdrage op de w e g naar bevrijding, zelfstandigheid en self-reliance van wat nu nog de m i n d e r - o n t w i k k e l d e landen zijn. D

In veel ontwikkelde landen heeft de 3 werkloosheid de laatste jaren een ver- > ontrustende omvang aangenomen. Er > hopen zich daardoor allerlei sociale en < politieke spanningen op, die een uitweg zoeken. Deeconomische instabiliteit versterkt en verscherpt de maatschappelijke instabiliteit. Zelfbescherming, groepsdenken en nationaal belang lijken de plaats te hebben ingenomen van internationale toenadering en samenwerking. Dat hiervan de landen van de Derde Wereld het slachtoffer dreigen te worden, omdat de crisis in de ontwikkelde landen blikverengend werkt, heeft ook de in juni 1983 te Belgrado gehouden Dr. G.vanRoon zesde VN-conferentie voor handel en ontwikkeling, UNCTAD VI, bewezen. aandacht gekregen. De crisis van de Een groot deel van de Derde Wereld, jaren dertig, de jaren van de Tweede toch al geplaagd door armoede, honger Wereldoorlog en de spanning tussen en epidemieën, ziet zijn economische Oost en West in de naoorlogse jaren positie drastisch verslechterd. Met tal zijn er de oorzaak van geweest dat toen van voorbeelden is dat in rapporten meer is gelet op wat er in dan op wat er gestaafd. Het lijkt echter alsof dit onvolbuiten Europa gebeurde. Dat dreigt doende tot de rijkere landen doorzich nu opnieuw voor te doen. dringt, alsof in crisistijd ontwikkeHet is daarom zaak enerzijds de 'witte lingsproblematiek tot die activiteiten vlekken' in onze kennis van de geschiegaat behoren die verwezen worden denis van de Derde Wereld op te vullen, naar een tijd van hoogconjunctuur. anderzijds aandacht te vragen voor de Hier wreekt zich bovendien dat onze effecten van depressieperioden in de kennis van de Derde Wereld slechts Derde Wereld, vroeger en nu. beperkt is. Weliswaar worden we via de In beide leemten wordt voorzien door media steeds beter geïnformeerd over een boek dat binnenkort zal verschijwat er vandaag in andere gebieden van nen bij uitgeverij Martinus NIjhoff te de wereld plaatsvindt, maar het ot^Leiden, van de hand van VU-historicus breekt vaak aan inzicht in de ontwikkedr. Ger van Roon, getiteld 'Derde Welingen op middellange en lange termijn reld' en Depressie'. In het verleden om de gebeurtenissen Bij wijze van voorpublicatie publiceert van vandaag te 'plaatsen'. Lange tijd VU-magazine op deze pagina's het laatheeft de Derde Wereld onvoldoende ste hoofdstuk.

13

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen