VU Magazine 1985 - pagina 242

Uit de Hortus

Bijbelse verfplanten I door Daan Smit "Den tabernakel zult gij maken van tien tentkleden; van getweernd fijn linnen, blauw purper, rood purperen scharlaken, " (Exodus 26:1). Kleurstoffen om linnen ^ wol mee te verven, werden in de tijd van de Bijbel o.a. uit insecten, schelpdieren en planten gewonnen. Zo leverde om er maar een paarte noemen henna (Lawsonia inermis) een gele, oranje of rode kleurstof, blauw, de indigostruik (Indigofera tinctoria), geel en blauw, de wede(lsatistinctoria) oranje, rood en bruin de meekrap (Rubiatinctorum)en geel oranje rood de saffloer (Carthamustinctorius). Het verven van stoffen d.m.v. dierlijke en plantaardige kleuren was reeds vervóórdeoude Egyptenaren. Perzen en Indiërs bekend; pas veel later ook bij deGrieken en Romeinen. Zo werd een scharlaken rode kleurstof reeds ten tijde van de geboorte van Sarah, 1727 voor Christus gebruikt. Aangenomen wordtechterdatde Israëlieten toentertijd zelf niet op de hoogtewaren metdewinning en verwerking van kleurstoffen. Waarschijnlijk waren zij afhankelijk van de Phoeniciers en de Egyptenaren. De paarse kleur van de Ouden werd verkregen uit de schelpen van een bepaalde zeeslang en aanverwante weekdieren, die in de Middellandse en Rode Zee voorkwamen. Devervaardiging van deze kleurstof was hoofdzakelijk bekend bij de bevolking van een van de be-

roemdste Phoenicische handelssteden Tyrus. Het verhaal gaat dat met de verovering van de stad in 332 voor Christus door Alexander de G rote ook de bereiding van deze kleurstof verloren is gegaan. Sommige van de blauw violette tinten werden uit andere vissoorten gewonnen, die langs de kusten van het Phoenicische rijk voorkwamen. Ook uit

korstmossen zoals Rocellatinctoria werden (in dit geval blauw) kleurstoffen gewonnen. Uit de wetenschappelijke soortsaanduidingen is veelal op te maken wanneer het om gewassen gaatdie reeds van oudsherwerden gebruikt om stoffen te verven. Er wordt dan immers tinctorius, a, u/77 achter de geslachtsnaam geplaatst, van het

latijnsetinctor, verver, hetgeen zoveel wil zeggen als door ververs gebezigd; als verfstof gebruikt. Meekrap nu werd sinds de 16e eeuw ook in Nederland met name in Zeeland massaal gekweekt. Het ging hierom dewortelstokken van Rubiatinctorum, behorend tot de familie van de walstro-achtigen (Rubiaceae). Het is een overblijvend goed winterhard gewas dat, na 2-3 jaar oogstbare wortels levert, die natezijn getormenteerd de eigenlijke kleurstof vrijgeeft. De gerooide wortels, die primair in de wind moeten worden gedroogd worden later in ovens verder gedroogd bij 50-60 °C. Daarna werden ze geschoond en vervolgensgebroken. Toen het in 1868 gelukte deze kleurstof chemisch te bereiden, nam de teelt zienderogen af totdat ze uiteindelijkgeheel verdween. Cultuur Meekrap is d.m. v. zaad, dat bij gespecialiseerde zaadhandelaren te verkrijgen Is gemakkelijk voort te kweken. Makkelijker is het echter jong plantgoed aan te schaffen, hetgeen nu het zelfverven van stoffen steeds meer wordt toegepast, met name voor dit doel wordt opgekweekt. Aan de grondsoort stelt meekrap weinig of geen eisen met dien verstande, dat het wel goed doorlatend dienttezijn, daar de wortels — waarom het allemaal begonnen is — anders gemakkelijkzouden wegrotten.

Meekrap (Rubiatinctorum)

200

vu-Magazine 14 (1985) 5 mei 1985

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen