VU Magazine 1987 - pagina 421

vloed van factoren als houtkap, modernisering en zeggenschap. Tijdens het gesprek sluiten steeds meer jongeren en ouderen zich aan. Het wordt een heuse Ibanvergadering, waar iedereen z'n zegje kan doen. Eén ding wordt snel duidelijk. Allen hebben bewondering voor hun dappere, protesterende broeders. Van wie is het land?, is de vraag die steeds in het gesprek terugkeert. Van de gemeenschap? En dus van de overheid die beslist wat er mee wordt gedaan? Of van ons?! Een ander vraagt: Wie heeft er eigenlijk voordeel van de houtkap? Komen de middelen wel ten goede aan de bosbevoiking? Het antwoord is keer op keer neen. Het bos wordt leeggehaald en dat gaat ten koste van hen die ervan moeten leven. Rivieren vertroebelen waardoor de visstand wordt bedreigd. De fauna komt in gevaar. Wild trekt weg of sterft uit. De orang utan komt in het wild al bijna niet meer voor. Van de neushoorn vindt men zo nu en dan slechts sporen. De overheid verwijt de protesterenden dat zij geen rekening houden met het algemeen belang. Maar het is een publiek geheim dat de bestuurders van Sarawak eikaar houtconcessies toespelen. Aning is een feestganger, afkomstig van een langhuis aan de Balleh, een zijrivier van de Rajang. Hij werkt in een houthakkerskamp. Wat is zijn mening? Aning: "De kappers en andere arbeiders zijn bijna allemaal Iban. De meeste kampen worden door Chinezen geleid, maar de concessiehouders zijn vaak Maleiers of belangrijke Iban, Kayan en Keiabit die de overheid te vriend willen houden. In Sarawak regeert het geld. In vergelijking met stedelingen zijn de Iban arm. Zij doen het vuile en zware werk. Moderne stadse dwaallichten verleiden hen. En door hun onwetendheid zijn ze gemakkelijk in te pakken. Beloon enkelen en je kunt grote groepen onwetenden onder controle houden. Maar voor hoe lang?" "In Skuyat, net als in het merendeel van de langhuizen, wonen alleen nog ouderen en kinderen. De middengeneratie is weg. Het duurt dus echt niet lang meer of onze tradities zijn voorgoed verdwenen."

Toen bekend werd dat zich een Zwitser onder de Penan bevond — 'Borneo tarzan fights iogger' — werd onmiddellijk een onderzoek ingesteld. Manser was natuurlijk de hoofdschuldige. Hij zou de Penan tegen de houtkappers hebben opgezet. Er werd een klopjacht op Manser geopend, die in een interview in Borneo Su/Zef/n verklaarde niets met de organisatie van de blokkades te maken te hebben. Hij juichte ze wél toe. Oerwoudpolitie kon zoeken wat ze wilde. De Penan waarschuwden hem ruim op tijd. Hij is nog niet gearresteerd. Het nieuws van de blokkades bereikte andere delen van Sarawak. Gesterkt door het succes van de Penan, blokkeerden ook Keiabit, Kayan en Iban kapwegen. De overheid werd ongerust, maar ging niet in op het verzoek om overleg. In juni vertrok een delegatie Penan, Kayan, Leabit en iban voor twaalf dagen naar Kuala Lumpur, die daar door de vice-premier werd ontvangen. De publiciteit rond de trip was enorm, vooral toen deze inheemsen zich in vol stamornaat voor nationale en internationale pers in de straten van Kuala Lumpur lieten fotograferen. De toon van Taib Mahmud veranderde toen hij aan de brieven met grieven werd herinnerd en zich met de publiciteit geconfronteerd zag: "Natuurlijk handelen we in het belang van de Penan. We bouwen langhuizen om hen langzaam aan nieuwe omstandigheden te laten wennen. We hebben programma's ontwikkeld waarin zij landbouw kunnen leren bedrijven." Maar de blokkades duren voort.

H

et feest in Skuyat gaat door tot het laatste varken is geslacht, de laatste tuak gedronken is en de laatste van de duizenden gasten huiswaarts is gekeerd. Ik vertrek naar Kuching voor een afspraak met de kersverse minister van landbouw, Ramsey i-iitam, een Iban. Hij is geen lid van de Dayakpartij die onder meer door Iban wordt geleid en in de oppositie is. Ramsey Hitam: "Sarawak is groot; de bevolking klein, ze telt niet veel meer dan 1,2 miljoen mensen. Ons probleem is educatie. De verschillen tussen de bevolking van het runo Manser \s een Zwitser die zó door het noma- binnenland en van de kust groeien als we niet oppassen. De infrastructuur is een probleem. De bereikbaarheid van denbestaan van de Penan werd aangetrokken, dat het achterland is onvoldoende. Maar de omstandigheden hij zich twee jaar geleden bij deze stam aansloot. Zijn verblijfsvergunning liep af, een paar weken na zijn zijn er dan ook naar. Het vergt gigantische investeringen om delen van het binnenland open te leggen. En er is gedeelname aan een expeditie in Mulu, het grootste grottenvaar bij; de verleiding is groot om ontoegankelijke gebiecomplex ter wereld. den kaal te kappen. Snelle winst! We kampen met grote De Penan is een verlegen volk dat nauwelijks kontakt problemen." heeft met de buitenwereld. Toen de bulldozers dieper het "Natuurlijk hebben de Penan gelijk dat ze zonder gehoord woud inreden en ze hun leefgebied steeds meer verkleind zagen, kwamen ze in verzet. Eerst dienden ze klachten in te worden van hun land worden beroofd. Maar ondanks onze toegenomen middelen zijn we wél een bij de betreffende autoriteiten. Toen dat niet hielp schreven ze brieven naar het ministerie van toerisme en milieu, ontwikkelingsland. U denkt toch niet dat we het oerwoud voor u, de mensen in het westen willen conserveren? Van en naar de eerste minister. Er kwam geen antwoord uit de verkoop van hardhout kunnen we op lange termijn niet Kuching, de bulldozers rukten verder op. Verzoeken om leven. De landbouw op vrijgekomen grond is versciirikkecompensatie werden genegeerd. De Penan kregen nul op lijk belangrijk. Daarmee moeten we de toekomst in." het rekest. In april dit jaar was de maat vol. De Penan kwamen in ver- "Als men bij u werkelijk zo bezorgd is, koop dan geen hout meer. Dat is echt heel effectief! Ik geef u een advies. Bezet. Ze blokkeerden uit protest de houtkapwegen. De gin een lobby, schrijf een artikel waarin u bepleit geen overheid reageerde verward op deze aktie. Eerste minister Mohammed Taib Mahmud "Wat willen de Penan? hardhout meer te importeren!" D Hun manier van leven handhaven alsof ontwikkeling niet bestaat? Willen ze compensatie? Willen ze een reservaat?" Frans Welman is medewerker van het Tropeninstituut en journalist

B

22

VU-MAGAZINE - NOVEMBER 1987

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen