VU Magazine 1988 - pagina 384

'München' werd daaruit verklaard. En pacifisten werden uitgeroepen tot zondebok. Maar hoe lagen de de militaire krachtsverhoudingen in 1938 eigenlijk?

G

een correctie brachten Johnsons critici in de Vietnamtijd ook aan in een minstens zo belangrijk manco in het na-oorlogse München-beeld; de rol van Sovjet-Rusland in het München-drama. In zijn studie Het trauma van München (1976) schreef prof. dr. B.W. Schaper dat zij verzuimden op te merken, "dat de officiële München-versie van die dagen de anti-communistische hoofdmotieven van de Westerse diplomatie, zoals die sinds 1917 gevoerd werd, negeerde." Speelde Sovjet-Rusland dan een rol in dit drama? Kort voor het beruchte akkoord werd gesloten, bestond daaraan geen twijfel bij H. Algra.

'De gebeurtenissen namen haar loop alsof Rusland niet bestond. Daarvoor hebben wij later duur moeten betalen.' Toen Nederland medio september in angstige spanning de radio-berichten volgde, schreef de latere ARP-senator: "de verhouding tot Rusland is daarbij m.i. van zeer beslissende beteekenis." In het blad 'Bouwen en Bewaren' van 23 sept. 1938 legde hij uit hoe de Britse minister Hoare er over dacht, die samen met Chamberlain, Halifax en Simon in die dagen de Britse politiek bepaalde: "Zijn groote bezwaar is dit. Als Engeland met Duitschland in een gewapend conflict komt, is het op de Sowjets aangewezen als bondgenoot,(...) En zoo ziet Hoare in het verschiet het groote gevaar, dat Engeland moet samenwerken met Stalin tegen Hitler. Dat is voor den conservatieven Engelschman om te rillen. En dat maakt, dat de Engelschen zoo gereserveerd zijn en maar het liefst zien, dat de Tsjecho-Slovaken veel concessies aanbieden." In het populaire München-beeld van na de oorlog, komt Sovjet-Rusland echter niet meer voor. Zo scherp als het Ribbentrop-pact tussen Hitler en Stalin van augustus 1939 in het publieke geheugen is gegrift, zo wazig is de herinnering aan de rol van Sovjet-Rusland in het München-drama van september 1938. Toch hebben deze twee schokkende gebeurtenissen aan de vooravond van de tweede wereldoorlog alles met elkaar te maken. Wie daar na de oorlog geen doekjes om wond, was Winston Churchill, maar die was in 1938 al furieus over Chamberlains negatie van het Russische aanbod 18

in 1938 om samen Hitler te stoppen. En een even grote fout acht Churchill Chamberlains botte afwijzing in januari 1938 van een vertrouwelijke poging van Roosevelt om de V.S. weer te betrekken bij de Europese problematiek, Over het Russische aanbod schrijft Churchill in zijn Memoires: "Men heeft het niet tegenover Hitler uitgespeeld, doch veeleer behandeld met een onverschilligheid - om niet te zeggen minachting - welke Stalin nooit zou vergeten. De gebeurtenissen namen haar loop alsof Rusland niet bestond. Daarvoor hebben wij later duur moeten betalen," Hij zal ook nazi-generaal Keitel aanhalen. Hitlers militaire vertrouweling in de tijd dat de aanslag op Tsjechoslowakije werd beraamd. De Tsjechische vertegenwoordiger in de Neurenbergse processen stelde Keitel de vraag: "Zou het Duitse Rijk Tsjechoslowakije in 1938 hebben aangevallen indien de westelijke mogendheden het voor Praag hadden opgenomen?" Keitel antwoordde: "Stellig niet. Militair waren wij niet sterk genoeg. De bedoeling van München was om Rusland buiten Europa te houden, tijd te winnen en de Duitse bewapening te voltooien," De Russische historicus Lev Besymenski (die in 1943 als eerste Rus in Stalingrad de gevangengenomen maarschalk Von Paulus ondervroeg en in 1945 bij de troepen behoorde, die Berlijn introkken), raakt na een halve eeuw nog opgewonden als hij voor de camera berekent hoe de krachtsverhoudingen rond Tsjechoslowakije lagen, Duitsland 39 divisies, Hongarije 2 en Polen 4, Daartegenover 37 Tsjechische divisies en (in de eerste linie) 28 Franse divisies, Engeland zou ook nog 2 kunnen leveren. En bladerend in thans openbare stukken van de Russische generale staf wijst Besymenski op de kaart hoeveel divisies Rusland aan de westgrens paraat had staan. '\/eertig! En hoog boven Roemenië, dat een oogje toekneep, werden in het diepste geheim in de dagen voor München gevechtsvliegtuigen overgevlogen naar Tsjechoslowakije. Vanachter de zware, door Frankrijk naar het voorbeeld van de Magi.not-linie gebouwde fortificaties kon de Tsjechische luchtmacht in het hart van Duitsland toeslaan. Wist het westen iets af van de Russische voorbereidingen? Uiterst zwijgzaam wacht Moskou op het fiat van Frankrijk of de Volkenbond. Onvoorspelbaar was het effect op het westen van de wel voorspelbare nazi-propaganda. Tsjechoslowakije wordt op de Neurenbergse partijdagen door Goebbels en Goering al aangewezen als het grote communistische gevaar voor Europa. Toch laat Rusland op een kritiek moment iets doorschemeren. Verwacht wordt dat na Hitlers rede op maandagavond 12 september het Westen kleur zal moeten bekennen. De NRC meldt die dag in een onopvallend berichtje: "MILITAIRE MAATREGELEN IN RUSLAND, Havas meldt uit VU-MAGAZINE—OKTOBER 19

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen