VU Magazine 1988 - pagina 482

van een van deze journalisten. Peter Arnett uit Nieuw Zeeland, verandering in die situatie. Op een hete middag in juni van dat jaar zag hij voor de markt in Saigon een boeddhistische monnik gehurkt op de grond zitten. De monnik gooide benzine over zich heen, pakte een aansteker en stak zichzelf in brand. Arnett greep niet in, maar fotografeerde en moest vervolgens de Zuidvietnamese geheime dienst letterlijk van zich af te slaan. De foto haalde over de hele wereld de voorpagina's. Vietnam werd nieuws, 'the longest running frontpage story in history' en daarmee aantrekkelijk voor allerlei jonge ambitieuze journahsten.

Een enkele foto bleek een veel groter effect te hebben dan het geschreven nieuws.

E

De Amerikaanse Burgeroorlog: voor het eerst bleek de enorme marktwaarde van oorlogsnieuws. Foto Kippa

nkele jaren later was het wederom de toevaüige vastlegging van een enkel incident die als een katalysator werkte. De wereld bleek tot verbazing van Eddie Adams geschokt te zijn door zijn foto waarop te zien is hoe een Zuidvietnamese commissaris een kleine Vietnamees, die geboeid naa&t hem staat, door het hoofd schiet. Naar later bleek was het slachtoffer een Vietcongsoldaat die onder andere de beste vriend van de commissaris en diens hele gezin had vermoord. Maar voor haar functie was deze oorspronkelijke context van de foto volstrekt irrelevant. Het merkwaardige van deze geschiedenis is dat door een foto, die niets vertelt over de voorgeschiedenis van de afbeelding, de stemming in de Verenigde Staten zo sterk omsloeg. Een enkele foto bleek een veel groter effect te hebben dan het geschreven nieuws. Een paar maanden eerder nog had Harrison Salisbury, die zich voor de New York Times in NoordVietnam bevond, in een achtergrondartikel geschreven dat de Amerikaanse luchtmacht op grote schaal civiele doelen bombardeerde, maar dit werd in de Verenigde Staten als communistische propaganda beschouwd. Salisbury heette al snel Ho Chi Salisbury van de Hanoi Times. 28

Hoezeer ook televisiebeelden de eigenschap hebben om alle aandacht op zichzelf te vestigen en daarmee af te leiden van de achterliggende verhoudingen blijkt tijdens het TET-offensief. Enkele Vietcongsoldaten weten onder het oog van camera's door te dringen op het terrein van de Amerikaanse ambassade in Saigon. Wanneer CBS-nieuwslezer Walter Cronkite deze beelden ziet voorziet hij ze van een commentaar dat verstrekkende gevolgen zou krijgen: 'What the heil is going on? I thought we were winning the war.' Hoewel zuiver militair gesproken het TET-offensief voor de Vietcong rampzalig verliep werd via de media op het psychologische vlak een overwinning behaald. Toen Cronkite zijn verbazing en ongenoegen over het Amerikaanse optreden in Vietnam Het blijken meende president Johnson dat dat het begin van het einde was. Zijn 'If I loose Cronkite I loose the nation' is een veel geciteerde uitspraak die aardig weergeeft hoe belangrijk de media waren geworden.

V

ertroebehng en oorlogsberichtgeving lijken een onafscheidelijk paar. Ook de ontwikkehng van de techniek, die de gebeurtenissen steeds 'dichterbij' leek te brengen, veranderde daar niets aan. Die ontwikkeling begon al in de nadagen van Russell. Het einde van diens politieke loopbaan Hep

parallel met de opkomst van de telegraaf. De telegraaf maakte het mogelijk dat de berichten sneller in de kranten kwamen maar luidde tevens het einde in van de bloemrijke verslagen a la Russell. Vanaf dat moment werd de berichtgeving steeds sneller en directer tot uiteindelijk de lichtgewicht televisiecamera's in Vietnam de verschrikkingen van de oorlog registreerden en die iedere dag opnieuw rond etenstijd in de huiskamers brachten. In tegenstelling tot het geschreven woord en het radiocommentaar lijken camera's de werkelijkheid rechtstreeks en neutraal weer te geven. Maar camera's vertekenen de werkelijkheid op hun eigen manier: ze reduceren de werkelijkheid als'het ware tot wat ze in beeld brengen en dat is alleen een heel klein en bovendien vaak toevaUig geregistreerd gedeelte van een oorlog. Door deze specifieke eigenschap van beelden wordt het belang van wat ze tonen enorm uitvergroot. In de uitvergroting verliezen de gebeurtenissen hun oorspronkelijke context, met als gevolg dat de beelden zodra ze in het nieuws verschijnen een eigen leven gaan leiden. Foto's en televisiebeelden hebben dus een eigenaardige verhouding tot de werkelijkheid: aan hun authenticiteit hoeft niet te worden getwijfeld, maar juist omdat ze zo rechtstreeks en zo dichtbij zijn, zijn ze niet in staat om een algemeen overzicht te geven van wat er ge-

VU-MAGAZINE—DECEMBER 1988

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen