VU Magazine 1993 - pagina 285

•*»1»"

VOORUITGANG vrouwen kónden krijgen, dacht hij plotseling zachtjes grinnikend. ledere dag naar de thermen, dat was toch wel het minste watje van een geciviliseerde Romein kon verwachten. Aanvankehjk een luxe die - door toedoen van keizer Augustus en onder invloed van de toegenomen welvaart - binnen het bereik van elke ingezetene van het grote Romeinse rijk was gekomen, maar inmiddels uitgegroeid tot een verworvenheid waarvan de burger onder geen beding nog afstand zou doen. Natuurlijk neigde die badhuiscultus soms wat naar het decadente. Wat had Seneca ook weer geschreven? O ja: hoe fraaier de baden, des te smeriger de mensen! Vroeger roken mannen nog naar eerlijk zweet en hard werken, tegenwoordig ruiken ze alleen nog naar parfum, klaagde die oude m o p perpot uit de vorige eeuw. Nee, die Seneca, die zijn maal bij voorkeur met droog brood zei te doen, omdat hij dan na afloop zijn handen niet hoefde te wassen, was geen levensgenieter geweest. En nog een viespeuk ook, concludeerde Marcus Strobilus, terwijl hij met afgrijzen zijn eigen zurige hchaamsgeur opsnoof. Ineens verlangde hij nog heviger naar de thermen van Coriovallum, naar de warme en de koude dompelbaden, en naar de genoeglijke uren in de omringende ruimten na afloop. Wat nou decadent? Zolang je uit de buurt bleef van de beruchte badhuizen die als bordeel dienst deden en waar mannen en vrouwen niet in de eerste plaats omwille van de reinheid gezamenlijk in de broeierige atmosfeer van het stoombad verbleven, ging er toch niets boven de perfecte combinatie van lichamelijke hygiëne, sportieve inspanning en gezonde ontspanning. Wie regelmatig in de thermen kwam, telde bovendien mee in het openbare leven. Want de balnea waren uitgegroeid tot sociale en culturele trefcentra, waar nieuwtjes werden uitgewisseld, contacten gelegd en zaken gedaan.

I

Utilitas, firmitas, venustas. Inderdaad: bruikbaar, duurzaam èn aangenaam, zó hoorden thermen in Romeinse stijl te zijn. En zó was ook het badhuis van Coriovallum, dat Marcus Strobilus die hete namiddag, via de porticus (de zuilengalerij die de toegang vormde) betrad en waar hij zich achtereenvolgens overgaf aan de verkwikkingen van frigidarium (koudwaterbad), tepidarium (lauwwaterbad), caldarium (v/armv/aterbad), sudatorium (zweetruimte of sauna) en natatio (zwembad), om na een uitgebreide dis bij een goed glas wijn in de tahernae met deze en gene aan de praat te raken. Toen Marcus Strobüus 's avonds in de herberg terugkeerde en zich prepareerde voor de nacht, miste hij zijn ijzeren mes met het versierde benen heft. Misschien in de latrina laten vallen, geeuwde hij en viel, met het vaste voornemen om morgenochtend meteen een nieuv/ mes uit zijn eigen handelsvoorraad bij zich te steken, in een diepe, droomloze slaap. Het is juni 1940 en oorlog. Burgemeesters en wethouders van Coriovallum dat nu Heerlen heet, hebben vanwege de te verwachten voedselschaarste bevolen alle braakliggende terreinen in en om de stad in cultuur te brengen. Maar de boer die gehoorzaam het lege veld aan de uitvalsweg naar Valkenburg is gaan omploegen, stuit voortdurend op puin. Als er een Romeins uitziende zuil naar boven komt, wordt het tijd om een regionale archeoloog in te schakelen, die, samen met een Groningse coUega, al snel een badgebouw uit de Romeinse tijd blootlegt. Een unieke vondst, vooral o m dat het een nagenoeg compleet complex betreft, die het verdient om bev/aard en bewonderd te worden. Maar daar is, gezien de w o e dende wereldbrand, voorlopig geen denken aan. De restanten van de thermen worden daarom liefdevol weer bedekt met dikke lagen zilverzand en teelaarde. Er zal niet meer geploegd worden; dan maar een bundertje tarwe minder...

Vijfendertig jaar later zijn geld en gelegenheid in voldoende mate aanwezig om de overbhjfselen van de Romeinse thermen andermaal bloot te leggen. O m het geheel van schoon geborstelde fundamenten en andere resten van het badgebouw, wordt een hal van glas en staal opgetrokken als permanent museum dat - in 1977 door Prins Claus geopend - ook onderdak biedt aan een expositie over het leven der R o m e i nen in het algemeen, en dat in Zuid-Limburg in het bijzonder. In de vitrines krijgen verschillende losse bodemvondsten een plaatsje, die in de opgraving van het thermencomplex naar boven kwamen. Tot die verzameling behoort onder meer een klein, puntig, ijzeren mes met een sierlijk bewerkt, benen heft, dat in de toiletruimte van het badgebouw werd gevonden. Het is juni 1993. Staande op de vervaarlijk heen en weer zwiepende, stalen loopbrug die een fraai uitzicht over de thermen biedt, wijst een Vlaamse schoolmeester zijn klas enthousiast op de ingenieuze vloer- en muurverwarming waarover het badhuis, net als de meeste Romeinse villa's van weleer, beschikte. "Potdóne jongens!", roept de meester. Zijn overslaande stem galmt akehg na onder de Ikea-geel en blauw geschilderde overkapping, als hij moeiteloos twintig eeuwen vooruitgang van tafel veegt: "Die dekselse Romeinen hadden tweeduizendjaar geleden al vernuftiger verwarming dan ons Belgen van nu!"

Thermenmuseum, Coriovallumstraat 9, Heerlen is van dinsdag tot en met vrijdag geopend tussen 10.00 en 17.00 uur, op zaterdag en zondag tussen 14.00 en 17.00 uur, en is 's maandags gesloten. (A propos: de geschiedenis van Marcus Strobilus, die in het jaar 193 met zijn koopwaar van Keulen richting Tongeren trok, en die in Coriovallum in bad ging, is geheel verzonnen. De resten van de thermen, de scherven van pottenbakker Lucius, en ook het ijzeren mes met benen heft, zijn in Heerlen tastbaar aanwezig.)

19 vu MAGAZINE JUL/AUG 1993

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen