VU Magazine 1994 - pagina 226

Gert J. Peelen

PUUR ÊÊATUUR EN NAmVOETEN O p een zonnige dag als deze, staat de Knardij k vol dagjesmensen die met imposante telescopen op hoogpotige statieven in de verte turen. Het vergezicht dat zich vanaf de voet van de dijk m westelijke richting tot aan de horizon uitstrekt, doet on-Nederlands aan. Het is onvoorstelbaar weids, en zo ver het oog reikt valt vanaf hier geen enkel artefact te bekennen; geen huis, geen weg, en zelfs geen boerderij. En dat is heel bijzonder in dit kleine land. Ook het landschap zelf lijkt heel onwezenlijk: grote plassen met moerasachtige begroeiingen, en hier en daar een wilgenbosje; het geheel gestoffeerd met het wollige bruin-beige van uitgestrekte, weelderig bepluimde rietvelden. Erboven vogels, veel vogels, afzonderlijk en in groepen, die vanuit het Markermeer landinwaarts vliegen. O m die vogels is het de geduldige spieders op de dijk begonnen. Want wie zeldzame vogelsoorten wil zien, moet naar de Knardijk, die niet voor niets 'de natuurboulevard van N e derland' heet.

'l^f-i-

De mens schiep de voorwaarden, de natuur deed de rest. De Oostvaardersplassen vormen na vijfentwintig jaar een uniek natuurgebied dat inmiddels van levensbelang is voor zo'n vijfent^vintig zeldzame vogelsoorten. Het credo van Rijks^vaterstaat: niet ingrijpen, tenzij...

Vraatzucht O p een steenworp afstand van de dijk scharrelt een paar grauv/e ganzen rond tussen het oeverriet. Het paar heeft zeven jongen, die - koddig als alle kuikens - te water gaan om hun ouders te volgen. In juni slaan de grauwe ganzen aan het ruien. Ze verliezen dan hun oude slagpennen en kunnen, m afwachting van de nieuwe, gedurende enkele weken niet vliegen. In die periode v u MAGAZINE JUNI 1994

zoeken zij de bescherming van waterrijke rietvelden. Daar maken ze van de nood een deugd door grote hoeveelheden voedsel naar binnen te werken. Dat voedsel bestaat in dit geval uit malse jonge loten van het riet. Al grazend houden zij zo het water open, dat anders, door de onstuimige groei van het riet, in enkele jaren tijd zou droogvallen en uiteindelijk tot grasland verworden. O p de grauwe ganzen, waarvan er zich nu zo'n

60.000 in dit natuurgebied bevinden, komt het aan. Zonder hun vraatzucht zou het wankel evenwicht tussen land en water al snel verstoord raken, zouden andere bijzondere, soms zelfs bedreigde, vogelsoorten hier wegblijven, en zouden de Oostvaardersplassen niet langer uniek zijn in heel West-Europa. Maar wat heet hier eigenlijk o n - N e derlands? Het in internationaal biologenjargon als wetlands aangeduide moerasgebied dat hier in volle glorie

de ruimte heeft gekregen, was zo'n tweeduizend jaar terug het dominerende landschapstype in onze drassige rivierendelta. Het feit dat de Oostvaardersplassen - nota bene op de bodem van de voormalige Zuiderzee door mensenhanden gecreëerd - nu enig in hun soort zijn, is uiteraard het gevolg van waterstaatkundig en agrarisch menselijk ingrijpen. Maar dat niet alleen. Want ook m de vrije natuur zijn dit soort wetlands in principe steeds van tijdelijke aard: een overgangsfase tussen water en land, en dus gedoemd als zodanig ook weer te verdwijnen.

Ruiende grauwe ganzen staan er met hun vraatzucht borg voor dat de Oostvaardersplassen niet volledig dichtgroeien met riet.

Een gebied als dit vormt een dynamisch, voortdurend veranderend geheel dat onderhevig is aan de wisselingen van weer, wmd, water en seizoenen. Het doorloopt een proces van nat naar droog, waarna te eniger tijd de boel weer onder water komt te staan en de gehele cyclus, die gemiddeld een periode van circa vijftig jaar kan omvatten, van voren af aan begint. Zo'n dynamisch natuurgebied is hier, in de jonge Flevopolder, eigenlijk bij toeval ontstaan. O p papier was het nog niet drooggevallen land al toegewezen aan de zware industrie, toen de economische crisis in het begin van de jaren zeventig een streep door die rekening haalde. "Het wordt nooit meer zoals het geweest is", sprak de toenmalige premier Den Uyl tot het volk. Voorlopig was er dus ook geen geld meer voor

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen